Zbiory Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego: Gabinet Fizyczny
opis skrócony
Kalendarium:
1817-01-01: - decyzja Komisji Rządowej o utworzeniu osobnego zbioru fizycznego kierowanego przez Józefa Karola Skrodzkiego
1818-01-01: - 1818/1819 zakupy narzędzi fizycznych z zagranicy
1825-01-01: - plany przeniesienia zbioru „do Sali obszernieyszey w tym nowym gmachu umyślnie na to przygorowaney”
1826-01-01: - przeniesione Gabinetu do nowej sali
1831-01-01: - konfiskata narzędzi fizycznych przez wojsko carskie i wywóz części do Petersburga
zmiany w nazwach:
misja:
Gromadzenie jak największej liczby narzędzi fizycznych krajowych i zagranicznych, jako pomoc dydaktyczna przy nauczaniu studentów, uczniów i miłośników oraz materiał do badań naukowych.
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Narzędzia fizyczne, o charakterze dydaktycznym gromadzone były w Liceum Warszawskim. Początkowo na potrzeby studentów wykorzystywano zbiory liceum, w 1817 r. Komisja Rządowa zdecydowała o tworzeniu osobnego zbioru fizycznego kierowanego przez Józefa Karola Skrodzkiego. Zbiór obejmował aparaty, narzędzia fizyczne i doświadczalne, nabywane we Francji i Anglii, także wykonywane przez rzemieślników w Warszawie. Zasadniczy trzon kolekcji ukształtował się w pierwszych latach działalności Gabinetu, kiedy dokonywano najważniejszych zakupów. Do 1824 r. zgromadzono ok. 400 okazów, które przechowywano w pomieszczeniu na pierwszym piętrze Pałacu Kazimierzowskiego. Kolekcja nie była wówczas udostępniona publiczności.
Po wzniesieniu Gmachu Audytorium zdecydowano się na przeniesienie tam Gabinetu Fizycznego, który zajmował prawdopodobnie 2 pomieszczenia: salę na instrumenty fizyczne oraz „audytorium fizyczne”. Do 1830 r. zbiory przekroczyły 500 okazów. Zamknięcie Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego spowodowało konfiskatę zbiorów Gabinetu Fizycznego, ale do Petersburga wywieziono tylko część narzędzi.
typ:
zbiory muzealne przy instytucjach
uczelnie, szkoły
lokalizacja:
kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
Królestwo Polskie | Mazowsze | Warszawa | od 1817 do 1832 |
uwagi:
Królewski Uniwersytet Warszawski, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
1817: sala na I piętrze Pałacu Kazimierzowskiego
1825/1826: Gmach Audytorium
Pracownicy:
Józef Skrodzki
Okres pracy pracownika od 1818
Okres pracy pracownika do 1832
współtwórca
Wojciech Jastrzębowski
Okres pracy pracownika od 1824
Okres pracy pracownika do 1830
preparator
Andrzej Radwański
Okres pracy pracownika od 1830
Okres pracy pracownika do 1830
preparator
Zbiory:
zbiory naukowe
1824 – ok. 400 szt.
1830 – 525 szt.
1818: dwa transporty pięknych i użytecznych narzędzi;
1819: narzędzia z Paryża
1824: aparaty, machiny, narzędzia fizyczne do fizyki eksperymentalnej, maszyna elektryczna, obiektyw pejzażowy Wollastona, spadkownica Atwooda, pompa powietrzna, barometr, termometr, szalki wyk. przez P. Fortina, planetarium Kopernika;
1825: narzędzia do doświadczeń hydraulicznych, pneumatycznych, optycznych, elektrycznych
1826: aparat Ampera, aparaty z Paryża: Paskala udoskonalony przez Charla, magazyn magnetyczny Coulomba
1827: 46 szt. aparatów i narzędzi fizycznych
1829: ok. 30 narzędzi doświadczalnych, m.in. luneta p. Cauchoix do wymierzania kątów, model gabinetowy barana hydraulicznego, aparat Gay-Lussaka do teorii mieszania się par i gazów [aerometr], multiplikator Schweigera, narzędzia do dośw. hydraulicznych proj. Coulomb, kryształy ze spatu [szpatu] islandzkiego i z kwarcu do nauki polaryczności światła
zakupy: maszyny z Paryża i Londynu (1824); część narzędzi wykonali warszawscy rzemieślnicy
Obiekty o szczególnym znaczeniu:
Maszyna elektryczna „pięknie wyrobiona, niepospolitéy iest wielkości, średnica iéy tafli przenosi pół piątéy stopy. Udaią się na niéy doświadczenia w każdéy porze roku i w każdym stanie atmosfery”, planetarium Kopernika z zachowaniem odległości planet od słońca uruchamiany za pomocą korby; planetarium Kopernika „połączone ze sfer armillarną, cała z metallu, w którey bieg planet i ich xiężyców na około ziemi dobrze iest wydany: w biegu ziemi zachowana s zmienne iey odległości od słońca i odmiany pór roku stosownie do położenia płaszczyzny wietłnika względem osi i równoleżników. Dowcipny mechanizm kierowany obrotem korby, wszystkie planety i samo nawet słońce w bieg wprowadza” (Rocznik, 1824)