Panorama w Częstochowie
opis skrócony
Kalendarium:
1896: - budowa gmachu wg projektu Karola Kozłowskiego kosztem dr Henryka Ligockiego
1896: - prezentacja panoramy Ukrzyżowanie Chrystusa Pana (Golgota) aut. Stanisław Radziejowski, Antoni Piotrowski, Ludwik Boller
1899: - ekspozycja dioramy Józefa Ryszkiewicza Oblężenie Częstochowy
1900: - prezentacja obrazów J. Męciny Krzesza
1912: - prezentacja panoramy Golgota
1913: - przekształcenie budynku na kino Panorama
1935: - rozbiórka Rotundy
zmiany w nazwach:
misja:
Rotundy i eksponowane w nich panoramy nie były muzeami, ale stanowiły istotny element kultury wizualnej miast jako placówki ekspozycyjne sztuki.
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Budynek Panoramy w Częstochowie, przy skrzyżowaniu Al. Panny Marii przy z ul. Celną (ob. Pułaskiego), w rejonie parków podjasnogórskich został wzniesiony z inicjatywy Henryka Lgockiego, wg projektu Karola Kozłowskiego. Murowana rotunda z drewnianą konstrukcją zbudowana została na planie dwunastoboku o średnicy 40 m i wysokości 16 m. Budynek przekryty został niskim, mansardowym dachem z latarnią doświetlającą wnętrze. Z zewnątrz, z wyjątkiem pięcioosiowego neobarokowego portyku z tympanonem rotunda pozbawiona była dekoracji architektonicznej.
Na otwarciu, poprzedzonym uroczystością religijną z mszą w kaplicy MMP na Jasnej Górze, zaprezentowano obraz Ukrzyżowanie Chrystusa Pana (Golgota), autorstwa Stanisława Radziejowskiego, Antoniego Piotrowskiego i Ludwika Bollera, namalowany w Monachium, techniką olejną na płótnie, na zamówienie Lgockiego. W l. 1899-1900 w rotundzie prezentowano dioramę Józefa Ryszkiewicza Oblężenie Częstochowy, która wcześniej pokazywana była w galerii Krywulta w Hotelu Europejskim w Warszawie (1898). Praca ta eksponowana była także w latach w 1907, 1910, 1912 i 1913. W rotundzie prezentowano także obrazy Stanisławskiego Chrystus w Emaus oraz Styki Trzy dni Zbawiciela.
Po 1900 r. w rotundzie pokazano m.in. obrazy Józefa Męciny Krzesza. Był to cykl Ojcze nasz, namalowany w 1899 r. i cieszący się dużą popularnością (wystawiany był m.in. w Wiedniu, Warszawie, Petersburgu, Kijowie, Wilnie, Odessie, Monachium i Hamburgu). Ponadto eksponowano także obrazy Matka, Sen Dzieciny Jezus, Chrystus wśród tłumów, Anioł litości, Na rozstajnych drogach, Jadwiga, królowa Polski, Święta Cecylia. W 1903 r. na potrzeby Panoramy wykonane miało zostać dzieło Oblężenie Częstochowy autorstwa Włodzimierza Tetmajera i Stanisława Janowskiego, ostatecznie jednak do jego realizacji nie doszło. W 1912 r. w rotundzie zaprezentowano obraz Golgota, być może niemieckich malarzy Josepha Kriegera i Karla Froscha.
Od 1907 r. w rotundzie funkcjonowało kino, w l. 1913-1934 działało pod nazwą „Kino Panorama”. W budynku odbywały się ponadto imprezy sportowe (walki bokserskie), pokazy cyrkowe (cyrk Pastuszewskiego (1918), Ciniselliego (1925) i Staniewskich (1926)), akademie, odczyty, zjazdy. W 1935 r. rotundę rozebrano.
typ:
Muzeum
stowarzyszenia
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Częstochowa | od 1896 do 1913 |
uwagi:
1896: ul. Panny Marii przy skrzyżowaniu z ul. Celną (ob. Pułaskiego)
