Muzeum Narodowe im. Wodzińskich

opis skrócony

Muzeum Narodowe im. Wodzińskich powstało w 1848 r. w Dreźnie na podstawie zapisu testamentowego Macieja Wodzińskiego na rzecz Towarzystwa Literackiego w Paryżu. W 1850 r. kolekcja została przetransportowana do Paryża i włączona do zbiorów muzealnych Biblioteki Polskiej. Zbiory obejmowały pokaźny księgozbiór podzielony na działy odpowiadające różnym dziedzinom wiedzy, kolekcję grafiki polskiej i europejskiej oraz zbiór numizmatyczny.

Kalendarium:

1848: - utworzenie Muzeum

1849: - w wyniku walk ulicznych w Dreźnie przeniesione do innej lokalizacji

1850: - zbiory przeniesione do Biblioteki Polskiej w Paryżu

zmiany w nazwach:
Muzeum Narodowe im. Wodzińskich w Dreźnie; Muzeum im. Wodzińskich

misja:

Placówka miała założone cele edukacyjne. Miała stać się polskim ośrodkiem naukowym za granicą dla dopełniania edukacji młodzieży z emigracji i kraju.

zakres terytorialny:
Skupiska Polaków na emigracji oraz kraj (z uwagi na dogodną lokalizację)

opis instytucji:

Pierwsze polskie muzeum z określeniem "narodowe" w nazwie. Zbiory jego stanowiła biblioteka i kolekcja grafiki oraz numizmatyki senatora i wojewody Królestwa Polskiego Macieja Wodzińskiego zapisana testamentem Towarzystwu Literackiemu w Paryżu (dla Biblioteki Polskiej) wraz z sumą 100 tys. florenów polskich w listach zastawnych na potrzeby emigracji polskiej we Francji. Ponieważ śmierć darczyńcy zbiegła się z burzliwymi miesiącami Wiosny Ludów w Paryżu (w lipcu 1848 r. po obaleniu monarchii Ludwika Filipa i proklamowaniu II Republiki), ks. Adam Jerzy Czartoryski w imieniu Towarzystwa Historyczno-Literackiego podjął decyzję (zaaprobowaną potem przez zarząd Towarzystwa) o pozostawieniu zbiorów w Dreźnie. Wyznaczono także 3 konserwatorów, którzy wespół z wdową Konstancją z Łuszczewskich Wodzińską mieli otoczyć je opieką. Byli to ks. Adam Konstanty Czartoryski, Karol Hotffman, płk Adam Bojanowicz.

Muzeum otwarte w 1848 r. mieściło się w kamienicy mieszkalnej przy Scheffergasse nr 4 . W związku z kilkudniowymi walkami toczonymi w Dreźnie w maju 1849 r. w obronie tzw. konstytucji frankfurckiej, będącymi ostatnim aktem Wiosny Ludów w Europie, zdecydowano się na przeniesienie Muzeum do innego lokalu, a następnie w 1850 r. przewiezienie zgromadzonej kolekcji do Paryża. Zbiory biblioteczne i numizmatyczne rozproszyły się w kolekcji Biblioteki Polskiej, kolekcja graficzna natomiast do k. XIX w. pozostawała wydzielona. W 1903 r. w związku z organizacją Muzeum Adama Mickiewicza złożono ją w schowku za prowizoryczną ścianką, skąd wydobyta dopiero w okresie międzywojennym, na mocy układu pomiędzy Towarzystwem a Polską Akademią Umiejętności została przewieziona do Krakowa (zachowała się niemal w całości do dziś).

Historia Muzeum Narodowego im. Wodzińskich jest znakomitym przykładem sporów o rolę wczesnego muzeum w kształtowaniu polskiej pamięci narodowej (tu odzwierciedlająca się w samej tylko nazwie instytucji) oraz walki o zachowanie monopolu na tym obszarze przez familię Czartoryskich i ich stronnictwo polityczne. Wdowa Wodzińska i wyznaczeni przez Towarzystwo Literackie konserwatorzy powzięli zamiar pozostawienia instytucji w Dreźnie (jako jedynej polskiej placówki w tym mieście), przy tym w raportach słanych do Paryża kilkakrotnie zastosowali oni określenie "muzeum narodowe". Nie zostało to zaakceptowane w Paryżu, prawdopodobnie odbierane jako zagrożenie dla monopolu familii Czartoryskich i jej obozu politycznego na polu kultywowania i ochrony narodowej tradycji i dziedzictwa (korespondencja z Drezna podpisywana jest przez Komitet „Muzeum Narodowego im. Wodzińskich”; za to korespondencja kierowana przez Towarzystwo do Drezna jest konsekwentnie wysyłana na adres "Muzeum im. Wodzińskich"). Mogło to przyczynić się podjęciu decyzji o likwidacji tej placówki poprzez przewiezienie zbiorów do Francji i wcielenie ich do Biblioteki Polskiej (gdzie dość szybko zatraciły swój indywidualny charakter).

terytorialny
rodzaje pamięci:
narodowa poska
obszary pamięci:
obszar artystyczny sztuka polska grafika terytorialny terytorialny terytorialny

lokalizacja:

kraj:	region:	miejscowość:	datowanie:
Niemcy \| Prusy		Drezno	od 1848 do 1850

uwagi:

1848: lokalizacja muzeum: Scheffergasse nr 4

Pracownicy:

Konstanty Adam Czartoryski
Okres pracy pracownika od 1848
Okres pracy pracownika do 1850

Zbiory:

zbiory muzealne

1848-1850:

Sztuka grafika europejska / Sztuka polska grafika [40 000]
Historia numizmatyka [1000]
Księgozbiór [40 000]

Kolekcja grafiki (40 000 grafik luźnych oraz oprawnych w albumy sztuczne i ilustracji w wydawnictwach): nowożytna grafika europejska XV-XIX (Albrecht Durer, Martin Schongauer, Liucas Cranach st., Hans Baldung, Vanceslas Hollar, Marcantonio Raimondi, Mantegna, Agostino Carracci, Pietro Testa, Stefano Della Bella, Licas van Leyden, Hendrick Goltzius, Adriaen Ostade, David Teniers, Anton van Dyck, Rembrandt), prace rytowników polskich i z Polską związane (Romeyn van Hooghe, Jeremiasz Falck, Jan Piwarski, Antoni Oleszczyński). Kolekcja numizmatyczna: 1000 monet i medali. Zbiór map. Biblioteka (40 000 tomów): podzielona na "bibliotekę polską" i "bibliotekę obcą" (historia powszechna i polska, historia naturalna, filozofia, teologia, nauki ścisłe, literatura piękna, kilkadziesiąt obiektów XV i XVI)