Muzeum Towarzystwa Naukowego Płockiego

opis skrócony

Muzeum Towarzystwa Naukowego Płockiego zostało zainicjowane w 1820 r., łączyło zbiory Szkoły Wojewódzkiej z okazami gromadzonymi przez członków stowarzyszenia. Trzonem zbiorów były okazy przyrodnicze i geologiczne, numizmaty, pamiątki historyczne, przyrządy naukowe. W niewielkim stopniu obiekty o charakterze artystycznym. W czasie 10 lat działalności towarzystwa zebrano najprawdopodobniej ponad 2000 okazów, z których większość, po likwidacji Towarzystwa, trafiło do zbiorów szkolnych Gimnazjum Gubernialnego. Były one podstawą dla kolekcji reaktywowanego w 1907 r. Towarzystwa Naukowego Płockiego.


Kalendarium:

1818: - koncepcja utworzenia Towarzystwa Naukowego przy Szkole Wojewódzkiej

1820-06-03: - powołanie Towarzystwa Naukowego Płockiego, przy Szkole Wojewódzkiej Płockiej

1824: - przeniesienie szczątków władców i książąt piastowskich do Kaplicy Piastowskiej

1832: - delegalizacja Towarzystwa Naukowego Płockiego

1836: - całkowite zahamowanie działalności muzeum


zmiany w nazwach:

misja:

1820: Ustawa Towarzystwa Naukowego Płockiego, rozdział VIII:

art. 37. Każdą osobliwość natury, pomnik historyczny, albo iaką bądź rzecz Naukom i przemysłowi przydatną, Towarzystwo z wdzięcznością do składów swoich przyimuje.
art. 38. Muzeum Towarzystwa połączone bydź może z Muzeum i Gabinetami Szkoły Woiewódzkiéy, ale starać się wypadnie o wolność nadania tym składom tytułu Muzeum Woiewództwa Płockiego.
art. 39. To Muzeum dla ukazywania Publiczności w pewne czasy otwierane bydź może.

zakres terytorialny:
ziemia płocka

opis instytucji:

Koncepcja powołania stowarzyszenia w Płocku pojawiła się w 1818 r., dwa lata później przy Szkole Wojewódzkiej założono Towarzystwo Naukowe. Na jego czele stanął biskup Adam Prażmowski, a skarbnikiem został nauczyciel, rektor Szkoły Wojewódzkiej, Kajetan Morykoni. W chwili powstania Towarzystwa planowano założenie m.in. biblioteki i muzeum, które podnosić miały wiedzę mieszkańców regionu. Zbiory Towarzystwa, powstające głównie w oparciu o dary członków, uczniów i absolwentów szkoły, przedstawicieli miejscowej administracji  lub mieszkańców regionu (w przypadku odkryć archeologicznych), obejmowały zbiory przyrodnicze i geologiczne. Ponadto w kolekcji gromadzono pamiątki historyczne, dokumenty, artefakty o wydźwięku politycznym (polskim), numizmaty. Muzeum miesciło się w 2 salach Szkoły Wojewódzkiej.

Aktywność kolekcjonerska Towarzystwa przypadała szczególnie na l. 1824-1826.  W tym czasie pozyskano do zbiorów szereg eksponatów. Na mocy Wewnętrznego urządzenia szkół departamentowych 1812 r. zdecydowano o połączeniu zbiorów Towarzystwa z kolekcją tworzoną przez Szkołę Wojewódzką. W skład zbiorów szkolnych wchodziły pomoce matematyczne, fizyczne, globusy i mapy. Śmierć najważniejszego z działaczy Towarzystwa, Kajetana Morykoniego (1830), słabnące zainteresowanie oraz restrykcyjne konsekwencje powstania listopadowego (1832) sprawiły, że działalność Towarzystwa została zawieszona. Zbiory muzealne najprawdopodobniej przeszły pod zarząd Gimnazjum Gubernialnego (wcześniej Szkoły Wojewódzkiej), które posłużyły jako podstawa dla zbiorów reaktywowanego w 1907 r. Towarzystwa.

 

 


parafia parafia parafia


lokalizacja:

kraj: region: miejscowość: datowanie:
Królestwo Polskie Płock od 1820 do 1836

uwagi:

1820: budynek Szkoły Wojewódzkiej Płockiej (ob. Liceum im. Marszałka Stanisława Małachowskiego), ul. Małachowskiego 1


Zbiory:

zbiory muzealne

1822: zbiory przyrodnicze (minerały)
1821: numizmaty (skarb Trzeboński, 35 szt.; 145 szt. przekazano Warszawskiemu Towarzystwu Naukowemu)
1822: zbiory przyrodnicze (minerały)
1823: zbiory przyrodnicze (minerały)
1824: numizmaty (monety ze skarbu z Trzebunia, opr. Lelewela; monety ze studni); zbiory historyczne (książeczka wojskowa i kawałek chorągwi z 1809, dwa medale upamiętniające założenie Biblioteki Załuskich, ustanowienie orderu Orła Białego, plan miasta Płocka); zbiory przyrodnicze (orzech kokosowy, próbki ziemi, minerały i kruszce,  gniazdo remiza); zbiory naukowe (igła magnetyczna);
1825: cząstki drzewa, żelaza, odzieży, galonka z grobu Katedralnego Piastów
1826: numizmaty (monety przekazane przez robotników znalezionych na dziedzińcu); zabytki archeologiczne (artefakty, wyroby z miedzi, srebra, żelaza, bursztynu, kamienia, szkła, gliny z grobów w Tuchlinie), pamiątki historyczne Królów Polskich i wybitnych Polaków (medale, pisma, autografy; pamiątki ze znanych miejsc); Zbiory przyrodnicze (muszle, skorupa jaja strusiego, minerały, „ostrokrąg kryształowy”, dwa małe sarnie rogi, kawałek marmuru); zbiory naukowe (rurka szklana z huty w Skępnem); zbiory historyczne (list urzędowy Jana III, odezwa Legionów Polskich we Włoszech); zbiory artystyczne (obraz „Dziecię zaczynające się uspasabiać do szkoły”); zbiory archeologiczne (fragmenty naczyń i kości ludzkich); numizmaty (skarb z Trzebonia 35 szt., monety Mistrzów Krzyżackich, grosz czeski Wacława II, monety kuficzne, monety srebrne rzymskie Antoniusza 2 szt., monety drobne Zygmunta III i Jana Kazimierza
1835: muzeum Gimnazjum Gubernialnego : zbiory numizmatyczne: 346 szt. monet, 59 medali, pamiątki 63 szt., osobliwości 9 szt., zbiory geologiczne 1805 szt., zbiory przyrodnicze 75 szt., zielniki; ok. 2285 szt. okazów

dary

1821: Aleksander Rościszewski z Wierznicy za Drobinem (skarb Trzeboński) – zachowano 35 szt.; 145 szt. przekazano Warszawskiemu Towarzystwu Naukowemu
1822: zastępca profesora p. Trzciński (minerały)
1823: Uniwersytet Warszawski (minerały)
1823/1824: pułkownik Dębowski (książeczka wojskowa i kawałek chorągwi z 1809); Wincenty Cyprysiński (dwa medale upamiętniające założenie Biblioteki Załuskich, ustanowienie orderu Orła Białego); fizyk Rybicki (orzech kokosowy); uczeń Burzyński (próbki ziemi), uczeń Florian Dębowski (igła magnetyczna, plan miasta Płocka); inspektor Marcinkowski (minerały i kruszce); nn (gnizdo remiza i minerały)
1826: Ignacy Kanigowski (artefakty z grobów we wsi Tuchlin); inspektor Marcinkowski (wyroby z miedzi, srebra, żelaza, bursztynu, kamienia, szkła, gliny z grobów w Tuchlinie)

poseł Dębowski z Tokar (25 muszli, skorupa jaja strusiego, minerały); Kielanowski (kilka muszli); komisarz wojewódzki Jaroszewski (rurka szklana z huty w Skępnem); Szczepan Porębski („ostrokrąg kryształowy”); Zakrzewski (odezwa Legionów Polskich we Włoszech); pani Komorowska (obraz „Dziecię zaczynające się uspasabiać do szkoły”, dwa małe sarnie rogi, kawałek marmuru)

Print Friendly, PDF & Email