Muzeum Diecezjalne

opis skrócony

Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu zostało założone w 1902 r. z inicjatywy ks. Józefa Rokosznego. Początkowo kolekcja mieściła się w kapitularzu, następnie w budynku Seminarium Duchownego. W zbiorach znajdowały się m.in. okazy archeologiczne, sztuka kościelna, rzemiosło artystyczne, tkaniny, ceramika, detal architektoniczny, pamiątki historyczne. W latach 30. XX w. zbiory przeniesiono do nowej siedziby w Domu Długosza, będącym siedzibą placówki do dnia dzisiejszego.

Kalendarium:

1902-09-09: - decyzja kapituły katedralnej o gromadzeniu zbiorów muzealnych

1906-10-15: - zamiar przeniesienia zbiorów do Seminarium Duchownego; przeniesienie i udostępnienie kolekcji

1934: - remont Domu Długosza

1937-10-27: - otwarcie Diecezjalnego Muzeum Sandomierskiego

zmiany w nazwach:
1937: Diecezjalne Muzeum Sandomierskie

misja:

Gromadzenie i ochrona przed zniszczeniem zabytków sztuki sakralnej, zbiór okazów do zajęć dydaktycznych.

„środkiem, o wiele ważniejszym, uważam założenie w każdej ze stolic biskupich muzeum czyli zbioru zabytków sztuki kościelnej i starożytności artystycznej. Muzeum takie będzie pod względem pedagogicznym najlepszem dopełnieniem dla alumnów wykładów słuchanych w seminaryum; jedna godzina, spędzona w muzeum pod kierownictwem profesora więcej ich nauczy, niż długie godziny gołosłownych wykładów”, (Rokoszny, 1902: 137)

zakres terytorialny:

opis instytucji:

Muzeum Diecezjalne w Sandomierzu zostało założone w 1902 r. z inicjatywy ks. Józefa Rokosznego, który od 1882 r. tworzył gabinet sztuki seminarium duchownego. Początkowo, decyzją kapituły katedralnej zbiory muzealne gromadzone były w kapitularzu katedry pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Początkowo okazy wykorzystywano do zajęć dydaktycznych seminarium, co najmniej od 1906 roku „zbiory sztuki i archeologii” były powszechnie dostępne. W tym roku zbiory umieszczone zostały w seminarium w dawnym klasztorze Panien Benedyktynek. Źródłem zbiorów były przede wszystkim dary księży oraz okazy pozyskane w czasie prac konserwatorskich i wycofane z użycia z kościołów z terenu parafii, w tym pozyskiwane w 1903 i 1904 r. przez ks. Rokosznego w czasie jego wyjazdów po parafiach diecezji sandomierskiej. Po wyjeździe ks. Rokosznego z Sandomierza, w 1915 r. opiekunem zbiorów został ks. prałat dr Edward Górski.
W dwudziestoleciu międzywojennym podjęto decyzję o remoncie tzw. Domu Długosza i adaptację budynku na potrzeby Muzeum Diecezjalnego (1934). Muzeum zostało otwarte 27 X 1937 r. Uporządkowaniem, katalogowaniem, opisem zbiorów i tworzeniem ekspozycji zajmował się Karol Estreicher. Muzeum przetrwało bez większych szkód II wojnę światową.

typ:
Muzeum religijne - wyznaniowe diecezjalne

lokalizacja:

kraj:	region:	miejscowość:	datowanie:
Królestwo Polskie		Sandomierz	od 1902 do 1906

uwagi:

1902: katedra pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Sandomierzu, kapitularz

Pracownicy:

Józef Rokoszny
Okres pracy pracownika od 1902
Okres pracy pracownika do 1915

Edward Górski
Okres pracy pracownika od 1915
Okres pracy pracownika do 1945

Zbiory:

zbiory muzealne

1903: przedmioty kościelne, okazy dzieł sztuki, tkaniny; wykopaliska, numizmatyka; gobeliny katedry sandomierskiej
przed 1909: wykopaliska archeologiczne: urny z okolic Sandomierza wyroby krzemienne, narzędzia kamienne, brązowe, żelazne; kości i zęby mamuta, kieł słonia; detal architektoniczny: cegły i kształtki, kafle z XVII w., zamki i klucze metalowe, drzwi rzeźbione, piec gdański z XVII w.; meble: szafa z XV w., stół, fotele; naczynia liturgiczne: cyboryum w kształcie olbrzymiej kuli; tkaniny: koronki, hafty, galony, pasy, dywan perski, ornaty, palki, sztuka kościelna: obrazy Matki Bożej,Zwiastowanie, Matka Boska z Dzieciątkiem, tryptyk: święta Brygida w trzech epokach życia, rzeźba św. Anna Samotrzecia; ceramika: porcelana ćmielowska; pamiątki historyczne i przedmioty różne: strzały tatarskie, znaki cechowe, zegarki, kompasy, pierścienie; ryngrafy, koszulka żelazna, kurdyban; pamiątki po benedyktynkach: meble, dywany, organki, szpinet, kufer, portrety ksień, szkatułki, relikwiarze, pasy umartwień; księgozbiór;

darczyńcy (ponad 100): księża i osoby świeckie m.in. ks. Rokoszny (1960 obiektów, m.in. meble, obrazy, tkaniny, zegary, broń, porcelana i ceramika, okucia, szkło zabytkowe oraz dawne sprzęty liturgiczne, 5 tysięcy znaczków pocztowych, 3 tysiące ksiąg z historii i historii literatury polskiej, zbiór autografów oraz kilka pamiętników z XVIII i XIX w.), ks. Józef Urbański, ks. Józef Trybulski, ks. prałat dr Edward Górski (kolekcja tkanin: haftami, ornaty); ks. Jan Wiśniewski; adwokat Zieliński, Teodora Mikulińska , Maria Czaplicka

Do najcenniejszych okazów należały: tryptyk bodzentyński, jajko kurze z czasów Władysława Jagiełły, piec gdański z XVII w.