opis skrócony

---

Kalendarium:

1816-01-01: - propozycje zakupu kolekcji numizmatycznych Bentkowskiego i Biernackiego

1824-01-01: - zakup kolekcji numizmatycznej Biernackiego

1828-01-01: - przygotowanie pomieszczeń na kolekcję Gabinetu Numizmatycznego

1831-01-01: - zamknięcie Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego

1832-01-01: - wywóz zbiorów Gabinetu Numizmatycznego do Petersburga

---

zmiany w nazwach:

misja:

Gromadzenie jak monet i medali krajowych i zagranicznych, jako zbiory narodowe do nauki historii.

zakres terytorialny:

opis instytucji:

W 1816 r. Feliks Bentkowski zaproponował Komisji Rządowej zakup jego kolekcji numizmatycznej (za 200 dukatów), jako fundamentu dla „kolekcyi narodowych pamiątek, przynoszącej sławę i użytek krajowi” (Bieliński 1907: 613). Ze względu na brak środków oraz gabinetu numizmatycznego Komisja odłożyła ewentualny zakup na czas późniejszy. W tym samym roku z podobną propozycją wyszedł major wojsk rosyjskich Józef Biernacki, kierując prośbę bezpośrednio do cara Aleksandra. Również w tym przypadku Komisja Rządowa, opiniująca wniosek, odniosła się nie niego negatywnie (1817). W kolejnych latach do zbiorów uniwersyteckich Komisja oświecenia przekazywała monety i medale, które stanowiły zaczątek zbiorów. W 1824 r. zakupiono kolekcję Biernackiego, dwa lata później Albertrandiego. Opublikowano również postanowienie o obowiązku przekazywania obowiązkowego egzemplarza medalów wystawianych na widok publiczny do Gabinetu Numizmatycznego.
Kolekcja Gabinetu rosła systematycznie, najczęściej poprzez zakupy kolekcji oferowanych Uniwersytetowi przez ich twórców. Przeważały zbiory monet i medal polskich i starożytnych (greckich i rzymskich). Do kolekcji przekazywano także numizmaty znalezione na terenie królestwa Polskiego w czasie robót budowlanych. Za tworzenie kolekcji od 1827 r. odpowiedzialny był prof. Bentkowski, który prowadził korespondencję w celu zakupu najważniejszych zbiorów oraz uporządkowywał i katalogował. Gabinet zajął lokal w oficynie Pałacu Kazimierzowskiego, w pomieszczeniu nr 1. Numizmaty przechowywane były w szafach z szufladami, na potrzeby zwiedzających zamówiono także szafy i stoły ze szkleniem, umożliwiające prezentację najcenniejszych okazów. Ze względu na wartość materialną zbioru, nad jego bezpieczeństwem czuwał stróż nocny. W 1829 r. Gabinet zwiedził car Mikołaj I, obiecując przesłanie monet perskich, prawdopodobnie jednak obietnica ta nie została zrealizowana. Początkowo prace przy uporządkowaniu zbiorów Bentkowski prowadził bez wynagrodzenia, w 1830 r. przygotowano zarządzenie umożliwiające wypłatę pensji. Została do niego dołączona instrukcja dla konserwatora Gabinetu Numizmatycznego, przygotowana przez Bentkowskiego, określająca zadania i cele pracownika Gabinetu. Instrukcja została zatwierdzona przez Komisję.
W 1831 r. Rząd narodowy nakazał przekazanie do Banku Narodowego kosztowności oraz zbiorów Gabinetu Numizmatycznego w opieczętowanych pakach. Pod koniec sierpnia 1831 r. Bentkowski złożył jako depozyt dwie skrzynie z numizmatami oraz jedną z kosztownościami Uniwersytetu. W listopadzie władze uniwersytetu zwróciły się do Rządu tymczasowego z prośbą o zwrot przekazanych do Banku depozytów. Po otrzymaniu zgody skrzynie miały zostać przekazane do Gabinetu. Ich odbioru dokonać mieli urzędnicy Krassowski i Popow z Petersburga. W 1832 r. Gabinet Numizmatyczny został całkowicie zdany komisarzom z Petersburga. Już wówczas wiadomo było, że zbiory mają zostać przewiezione do Petersburga, wraz z kolekcją Towarzystwa Przyjaciół Nauk Warszawskiego oraz Biblioteką Uniwersytecką. W związku z tym Bentkowski starał się zatrzymać w Warszawie dublety monet, jednak najprawdopodobniej prośba ta nie została uwzględniona.

---

typ:
zbiory muzealne przy instytucjach uczelnie, szkoły

---

lokalizacja:

kraj:	region:	miejscowość:	datowanie:
Królestwo Polskie	Mazowsze	Warszawa	od 1816 do 1832

uwagi:

Królewski Uniwersytet Warszawski, Pałac Kazimierzowski, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28,

1828: pom. nr 1 w oficynie Pałacu Kazimierzowskiego

---

Pracownicy:

Józef Biernacki
Okres pracy pracownika od 1824
Okres pracy pracownika do 1826
konserwator

Feliks Bentkowski
Okres pracy pracownika od 1827
Okres pracy pracownika do 1831
kustosz

Józef Tensiorowski
Okres pracy pracownika od 1827
Okres pracy pracownika do 1831
pomocnik

---

Zbiory:

zbiory naukowe

1824: monety znalezione w Radomiu 4 sz. (węgierskie, czeska, hiszpańska)
1827: 3 298 szt.
1832: 18 111 szt. numizmatów (złotych 924, srebrnych 12 792, brązowych 4 173, z innych materiałów 222 szt., w tym 15 191 szt. monet)

 

Wg instrukcji (Bentkowski 1830):

„II. O pomnażaniu zbioru numizmatycznego.

§. 9. Szczególniejszą baczność zwracać będzie konserwator, aby zbiór medalów i monet polskich i dawniejszych słowiańskich, tudzież z dziejami Polski ściślejszy związek mających, do jak największej doprowadzić kompletności.
§. 10. Konserwator nad sumę rocznie sobie na pomnożenie zbioru przeznaczoną, nic do gabinetu zakupywać nie może. Kupna fundusz wspomniony przechodzące, wynosić będzie projective do Rady Uniwersytetu, która według uznanej potrzeby stosowną sumę wyjedna.
§. 11. Zmiany wszelkie dziać się powinny za upoważnieniem Rady lub rektora, do czego utworzoną będzie osobna księga, w której przedmioty nabyte i wydane, zanotowane będą z podpisem rektora” (Bieliński 1907: 639)

1824: kolekcja Biernackiego (2 816 szt. przedmiotów: dukaty polskie złote 22 szt.; brakteaty i denary 201 szt.; talary polskie 30 szt.; dublony talary 9 szt.; monety polskie 868 szt.; medale polskie srebrne i brązowe 169 szt.; medale do historii polski złote, srebrne, brązowe 40 szt.; etruski i inne starożytności 319 szt.; monety zagraniczne złote, srebrne i brązowe 49 szt.; monety z różnych krajów 17 szt.; monety czeskie starożytne, srebrne i brązowe 154 szt.; figury z brązu, księgi i starożytności 104 szt.; medale greckie 47 szt.; medale rzymskie konsularne 49 szt.; medale rzymskie cesarskie srebrne i brązowe 549 szt.; medale żon cesarskich  60 szt.; assy rzymskie 17 szt.; wyciski z ołowiu 14 szt.; nowo zakupione monety 63 szt.)
1826: kolekcja Albertrandiego (1 174 szt.: medale greckie srebrne, królów, miast, osad rzymskich 68 szt.; medale rzymskie familijne, cesarzów 441 szt.; monety polskie brakteaty, królewskie, 533 szt.; monety krzyżackie, szwedzkie i inne 132 szt.); monety
1827: dary (416 szt. monet, 5 szt. medali, 16 szt. starożytnych osobliwości)
1828: zapis Biernackiego (1107 szt. medali polskich, medale rzymskie familijne, numizmaty); numizmaty i medale z kolekcji Glińskiego (334 szt. medale królewskie, koronacyjne, Czackiego, Kościuszki, dukaty, talary z różnych kruszców)
1829: kolekcja Beckera (296 szt. numizmaty srebrne, starożytne greckie, rzymskie, średniowieczne), 1830: kolekcja Ignacego Neumarka (4 908 szt. okazów z katalogów szczegółowych: medale greckie 172 szt.; medale rzymskie 1092 szt.; medale nowożytne 1512 szt.; monety nowożytne 2 087 szt.; ponadto: numizmaty srebrne i brązowe 600 szt.; medale rzymskie srebrne i brązowe 1 080 szt.; medale nowożytne polskie i zagraniczne); kolekcja Tadeusza Wolańskiego (5 000 szt.: numizmaty polskie 2 680 szt.: rzymskie  2 320 szt.); kolekcja Kajetana Kwiatkowskiego (270 szt. medali polskich złotych, srebrnych, brązowych, cynowych); medale brązowe z Paryża (105 szt.);

Cenne okazy: kolekcja Ignacego Neumarka

zakupy

1824: kolekcja numizmatyczna Józefa Biernackiego;
1826: kolekcja monet i medali po biskupie Janie Albertrandim od Florianny Laskaris
1828: kolekcja Glińskiego [aukcja]
1829: kolekcja Beckera z Hamburga
1829/1830: kolekcja Ignacego Neumarka
1830: kolekcja Tadeusza Wolańskiego, kolekcja Kajetana Kwiatkowskiego; medale z Paryża

przekazy

1824: monety od Komisji Skarbu (znalezionych przy plantowaniu placu zamkowego w Radom, 4 szt.); monety od Komisji oświecenia (od Komisji województwa sandomierskiego, znalezione w czasie budowy domu w Wąchocku, 24 szt.)
1825: medale od Komisji oświecenia (od konsula generalnego austriackiego w Królestwie Polskim (srebrny, 2 miedziane, wybite na pamiątkę założenia Biblioteki Ossolińskich); monety z Pułtuska od Komisji oświecenia (monety znalezione przy pałacu Pułtuskim od biskupa płockiego Prażmowskiego, wybrane egzemplarze, 334 szt.)
1828: monety od Komisji oświecenia (z Kasy miasta Lublina, z gmachu pokarmelickiego)

wymiana dubletów (Kazimierz Badtki, Władysław hr. Ostrowski)

dary:

1826: ks. Białobrzeski, prezes Zgromadzenia XX. Komunistów węgrowskich (monety 7 szt.)
1828: zapis testamentowy Biernackiego (1107 szt. medali i numizmatów)