Zbiory Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego: Gabinet Farmakologiczny

opis skrócony

Gabinet Farmacyjny (Farmakologiczny) był zbiorem o charakterze muzealnym tworzonym w ramach działalności dydaktycznej Wydziału Farmacyjnego (Farmaceutycznego) Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego. W jego zbiorach znalazły się narzędzia i okazy związane z medycyną i produkcją farmaceutyków. Za twórcę Gabinetu uznać można Józefa Jana Celińskiego, aptekarza, farmakologa, współtwórcę Wydziału Akademicko-Lekarskiego w Warszawie. Po zamknięciu Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego Gabinet najprawdopodobniej uległ rozproszeniu, być może część trafiła do Szkoły Farmaceutycznej.


Kalendarium:

1809: - założenie pracowni chemicznej i farmaceutycznej przez Celińskiego wraz ze zbiorem farmaceutycznym

1815: - 1815/1816 założenie odrębnego gabinetu farmacyjnego (farmaceutycznego)

1826: - przeniesienie do nowego lokalu

1831: - zamknięcie Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego

1840: - założenie Szkoły Farmaceutycznej


zmiany w nazwach:
Gabinet Farmacyjny

misja:

Gromadzenie jak największej liczby okazów związanych z farmacją, krajowych i zagranicznych, jako pomoc dydaktyczna przy nauczaniu studentów oraz jako materiał do badań naukowych.

zakres terytorialny:

opis instytucji:

W 1809 r. na Uniwersytecie założona została z inicjatywy farmakologa i wykładowcy Józefa Celińskiego pracownia chemiczna i farmaceutyczna wraz ze zbiorem farmaceutycznym. Znajdowała się ona w sali wykładowej, w pomieszczeniu tym mieścił się również Gabinet Anatomiczny. Ze względu na brak właściwych warunków przechowywania preparaty ulegały szybkiej degradacji. W l. 1815 i 1816 na potrzeby Wydziału Akademicko-Lekarskiego w Warszawie sprowadzono szafy oraz słoje z białego szkła. Miały one pomóc w uporządkowaniu i przechowywaniu materiałów farmaceutycznych. Gabinet podzielony został na trzy części: pracownię, zbiór przetworów farmaceutycznych oraz zbiór farmakologiczny. Od 1818 r. dozór nad zbiorami farmaceutycznymi powierzony został pomocnikom Celińskiego. W 1826 r. gabinet został przeniesiony do nowego pomieszczenia, gdzie ustawiono szafy ze zgromadzonymi okazami i sprzętami. Znaczna część, ze względu na ich użytkowych charakter, ulegała stopniowemu zniszczeniu i sukcesywnej wymianie. Wyszukiwaniem i sprowadzaniem okazów z zagranicy dla Wydziału Farmacji zajmował się, Ferdynand [?] Werner. Znaczą część wykonywali magistranci w ramach prac dyplomowych. Do najcenniejszych okazów należał preparat z bobra i  ząb hipopotama. Przy zbiorze farmaceutycznym istniał jako osobny zbiór tzw. materii lekarskiej. Do 1832 r. w Gabinecie zgromadzono ok. 700 okazów i narzędzi służących do przygotowania preparatów farmaceutycznych.



typ:
zbiory muzealne przy instytucjach uczelnie, szkoły


lokalizacja:

kraj: region: miejscowość: datowanie:
Królestwo Polskie Mazowsze Warszawa od 1809 do 1832

uwagi:

Królewski Uniwersytet Warszawski, Pałac Kazimierzowski, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 1809: Gabinet Anatomiczny (sala wykładowa)


Pracownicy:

Józef Celiński
Okres pracy pracownika od 1809
Okres pracy pracownika do 1823

Wojciech Ruciński
Okres pracy pracownika od 1818
Okres pracy pracownika do 1819

Józef Szyszczyński
Okres pracy pracownika od 1823
Okres pracy pracownika do 1828

Tymoteusz Starzyński
Okres pracy pracownika od 1828
Okres pracy pracownika do 1830


Zbiory:

zbiory naukowe

1819 – 653 szt. preparatów i przedmiotów; 37 szt. wym., 6 szt. nowych
1821 – 724 szt. okazów; 33 szt. wym., 15 szt. nowych
1822 – 154 szt. narzędzi; 14 szt. wym., 10 szt. nowych
1823 – 5 szt. nowych, 1 szt. usunięta
1824 – 193 szt. narzędzi
1825 – 15 szt. nowych
1827 – 610 szt. narzędzi; 110 szt. wym.
1828 – 23 szt. nowych
1829 – 88 szt. nowych
1830 – 21 szt. nowych
1832 – 708 szt.; wartość: 7144 zł 23 gr
 
1819: preparaty w formalinie i suszone
1820: 35 szt. wzorów lekarskich, preparaty opracowywane przez uczniów
1821: 34 szt. okazów, preparaty opracowane przez uczniów
1822: instrumenty i naczynia do prac farmaceutycznych; ilość preparatów użytych przerosła ilość nabytków;
1823: 14 wzorów wyk. przez uczniów; zamówienia preparatów zagranicą
1824: odmiany i gatunki pokrewnych artykułów farmaceutycznych, w różnym etapie przygotowania (naturalny stan występowania, po dostosowaniu do potrzeb aptek), 200 szt. flaszek i szkła do przechowywania preparatów; wzory narzędzi miedzianych, żelaznych i drewnianych 12 szt., wzorcowe krystalizację soli 3 szt., moździerz szlifowany 1 szt.;
1825: preparaty roślinne 9 szt.; rośliny zasuszone 240 szt., zakupiono sprzęt i narzędzia farmaceutyczne
1826: preparaty w miejsce zepsutych 7 szt.; nowe preparaty 9 szt., przetwory farmaceutyczne w miejsce zepsutych 10 szt., nowe 16 szt.,
przed 1827: 25 szt. nowych preparatów; 135 szt. nowych artykułów, w tym do wymiany za zużyte: owoc muszkatowy (prof. Desfontaine z Paryża), wzory farmakologiczne i odmiany artykułów (Ferdynand Werner), nowe utensylia 344 szt.,
1828: preparaty analogiczne do istniejących 12 szt., preparaty nowe 11 szt., przetwory farmacyjne i roślinne 8 szt., kosz żelazny do węgli 1 szt., cylindry do prób analitycznych 3 szt.
1829: naczynia z przykrywkami 60 szt., durszlak 1 szt.
 
okazy: piece do wyk. preparatów; Alembik miedziany z hełmem cynowym, z dwoma chłodnikami miedzianymi, w których rury cynowe Alonge. Aparat Gaytona; trzy areometry; Balony i banie z białego szkła; Cal kubiczny mosiężny; cerony, ciężarki francuskie, cylindry do  mierzenia gazów; Dzwony fajansowe i szklane, Flasze do aparatu Wulfa, do  zbierania gazów; flaszki ołowiane, funt dawny mosiężny, Gąsiory, grapy; Hełmy ze szkła; Koszyki szklane, kołowrotki, kieliszki, kociołki
cynowe; Lampki, lejki szklane i porcelanowe, lewarki; Manica Hipokratesa, maska z gąbki, maszyna Reala cynowa, menzurki cynowe, miseczki serpentynowe na drutach, młotki, moździerze porcelanowe, serpentynowe, szklane, żelazne; maszyny do pigułek mosiężne i bukszpanowe; Narzędzia do obrzynania szkła; Nożyczki; Obcęgi; Parownica fajansowa, patelnia miedziana, żelazna, pilniki, podstawy czyli sześcionogi żelazne i ze szkła; Retorty porcelanowe, szklane, żelazne; sikawki szklane, słoje. Szaf 9 politurowanych  z półkami, stoliczki, szalki, szpadki, szpryce cynowe, szufelki. Talerze, tuby zabezpieczające, tygle żelazne i ołowiane. Wachlarze do rozdymania ognia, wanienki z blachy białej i wanny miedziane.

Najdroższy okaz: „«cały worek z tłustością Castorei mosch. 150 zł.» i Dens Hippopotami 36 zł. Okazy gromadzone były drogą zakupów, część wykonywali studenci.

 

Print Friendly, PDF & Email