Muzeum kaszubsko-pomorskie
opis skrócony
Kalendarium:
1912: - utworzenie muzeum
1913-07-01: - otwarcie muzeum i stałej wystawy
1914: - zamknięcie muzeum
zmiany w nazwach:
misja:
“Muzeum kaszubsko-pomorskie jest jedyną naukową instytucją na Kaszubach, nie wkracza w sferę działania żadnej partii, a pragnie służyć wszystkim”
“Stało się platformą, na której ludzie wszelkich odcieni mogą pracować nad kierowaniem na kaszubskie Pomorze światła kultury polskiej”
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Muzeum zostało założone dzięki staraniom doktora Aleksandra Majkowskiego, który w 1912 r. we własnym mieszkaniu utworzył Muzeum Kaszubsko-Pomorskie. Działało ono w latach 1913-1914, mieściła się tam biblioteka, czytelnia oraz pracownia haftów kaszubskich. Jak pisano w sprawozdaniu muzeum za rok 1913 „Idea muzeum kaszubsko-pomorskiego powstała wśród młodokaszubów, gromadzących się wokół dziennikarza i pisarza dr Aleksandra Majkowskiego (1876-1938) i pierwszy wyraz znalazła na łamach „Gryfa” (1908). Celem twórców muzeum było „zachować skarby, nagromadzone przez ojców, dla przyszłych pokoleń, i jednych i drugich łączyć pasmem tradycji. Dla nas – pisano – wszystkie te przejawy życia swojskiego , objawiające się w bądź to w obyczajach, strojach, budowie chat i świątyń, są fundamentem dla gmachu przyszłości, są tem, czem ziemia rodzinna dla drzewa”. Pierwszą próbą ukazania kultury materialnej Kaszubów była zorganizowana w 1911 r. w Kościerzynie Wystawa ludoznawcza kaszubsko-pomorska, jednak do utworzenia muzeum nie doszło ze względu na konieczność przeniesienia się redakcji „Gryfa” do Sopotu i braku „kierownika stałych zbiorów”.
Ponownie do idei muzeum odniesiono się w 1912 r. w czasie zjazdu młodokaszubów w Gdańsku, w tym też celu powołano komisję biblioteczno-muzealną. Pomimo trudności finansowych i nieprzyjaznej młodokaszubom atmosfery politycznej w 1912 r. komisja wynajęła lokal w Sopocie przy Seestrasse 28-1 (ob. Bohaterów Monte Cassino) i rozpoczęła gromadzenie zbiorów. Muzeum zostało otwarte na początku lipca 1913 r. Wystawa prezentowała zarówno zbiory zgromadzone przez Towarzystwo Młodokaszubów, jak również kolekcję prywatną Ignacego Belakowicza, urzędnika francuskiego z Indochin (roczny depozyt). W gromadzeniu zbiorów uczestniczyli m.in. p. Klebb z Kosakowa pow. pucki, mistrz kowalski oraz Feliks Jankowski z Imętowa, pow. kartuski, mistrz kowalski.
Muzeum koncentrowało się tworzeniu zbiorów obejmujących okazy z zakresu etnografii i historii Kaszubów oraz gromadzeniu publikacji do biblioteki naukowej z czytelnią. Kończąc sprawozdanie zapewniano „Muzeum kaszubsko-pomorskie jest jedyną naukową instytucją na Kaszubach, nie wkracza w sferę działania żadnej partii, a pragnie służyć wszystkim”. Już w 1914 r. Majkowski zwracał uwagę na konieczność zapewnienia muzeum stałej siedziby. Z tego względu towarzystwo podjęło starania o zakup dworu Przebendowskich w Sopocie, kierując odezwę m.in. do czytelników czasopisma „Świat”. Do realizacji tego zamierzenia nie doszło. Muzeum zamknięto w 1914 r. Obecnie część jego zbiorów znajduje się w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie.
typ:
Muzeum
prywatne
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Niemcy | Prusy | Sopot | od 1912 do 1914 |
uwagi:
1913: Seestrasse 28-1, ob. ul. Bohaterów Monte Cassino nr 28, Sopot
Pracownicy:
Aleksander Majkowski
Okres pracy pracownika od 1912
Okres pracy pracownika do 1914
założyciel
Zbiory:
zbiory muzealne
1913: kopie 28 tablic z rysunkami domów kaszubskich z wystawy w Kościerzynie (Cz. Świerczewski); zbiór kafli z 1725 (p. Paszka z Dabrówki p Wejherowem); kropielniczka cynowa (p. Nickelowa z Wejherowa); kielich herbowy (M. Żelewska z Sopotu); siekierki kamienne 2 szt., róg do prochu, okazy numizmatyczne (ks. Cyra); znalezisko z Pierwoszynia na Kępie Oksywskiej - garnek z monetami i fragm, naszyjnika;
Zbiory gromadzono poprzez zakupy oraz dzięki darowiznom, obejmowały one przede wszystkim okazy kaszubskiego rzemiosła: przykłady kowalstwa, rzemiosła, kafle, przedmioty metalowe i szklane, artefakty archeologiczne, numizmaty, okazy przyrodnicze. W 1913 r. kolekcja muzealna obejmowała 363 okazy. Przy muzeum działała ponadto pracownia haftów kultywująca tradycyjne, kaszubskie wzornictwo.
Darczyńcy:
p. Klebb z Kosakowa pow. pucki, mistrz kowalski; Feliks Jankowski z Imętowa, pow. kartuski, mistrz kowalski; państwo i panie Ficht z Oblużu pow. kartuski; A. Adamczyk, Jakub Richter z Zaworskich Pustek; p. Franciszek Block z Ręboszewa; Czesław Świerczewski (kopie rysunków z wystawy ludoznawczej w Kościerzynie); Magdalena Żelewska; ks. proboszcz Cyra z Drzycimia
