Polskie Muzeum Szkolne
opis skrócony
Kalendarium:
1891-12-08: - propozycja urządzenia w Krakowie wystawy z okazji 25. rocznicy wprowadzenia języka polskiego jako wykładowego w szkołach galicyjskich. Zgromadzone eksponaty przeznaczone miały być na rzecz planowanego muzeum
1903-01: - uchwała o utworzeniu Muzeum Szkolnego we Lwowie
1903-11-01: - uchwała delegatów Towarzystwa Pedagogicznego o przystąpieniu do organizacji muzeum
1906-04-01: - przeniesienie zbiorów do siedziby przy ul. św. Mikołaja
1907-05-03: - uroczyste otwarcie instytucji
1910-12-08: - 8-9 grudnia - zjazd kierowników warsztatów pracy ręcznej
1911: - otwarcie Czytelni Pedagogicznej
1914: - przeniesienie zbiorów na ul. Gosiewskiego
zmiany w nazwach:
misja:
“1. gromadzenie dokumentów i materiałów źródłowych dotyczących dziejów szkół na ziemiach polskich oraz szkół polskich działających w ośrodkach polonijnych za granicą; 2. podnoszenie poziomu nauczania w szkołach polskich przy pomocy a) udostępniania nauczycielstwu polskiemu książek fachowych i podręczników, b) propagowania ulepszonych urządzeń szkolnych i pomocy dydaktycznych, c) informowania o pracy szkół przodujących w osiąganiu coraz wyższego poziomu” (Głowacka: 10-11)
“Polskie Muzeum szkolne uznaje jako jeden z najważniejszych swych celów szerzenie wiadomości o środkach naukowych, produkowanych w naszym kraju” German, 1904: 106
zakres terytorialny:
opis instytucji:
Projekty utworzenia muzeum pedagogicznego w Galicji sięgają końca XIX wieku. Jako pierwszy o muzeum dopominał się Mieczysław Baranowski [brak źródła], później Antoni Karbowiak. Z jego inicjatywy w 1891 r. rozpoczęto dyskusję nad organizacją w Krakowie wystawy szkolnej, a następnie dyskutowano utworzenie muzeum szkolnego. W 1894 r. z inicjatywy Karbowiaka na IV Kongresie Pedagogicznym podjęto uchwałę o konieczności utworzenia muzeum pedagogicznego w Krakowie. Plany te nie doczekały realizacji. Projekt Karbowiaka stał się jednak podstawą dla utworzonej w 1903 r. stałej komisji Polskiego Muzeum Szkolnego, której inicjatorem był Ludomił German.
Na potrzeby muzeum rozpoczęto gromadzenie okazów do dwóch działów: historycznego i współczesnego, nawiązano również współpracę z muzeami zagranicznymi w Amsterdamie, Zurychu i we Wrocławiu, opierając się na doświadczeniu tych instytucji przy tworzeniu zbiorów muzealnych. W 1906 r. wynajęto 4-pokojowy lokal w budynku przy ul. Św. Mikołaja 21, uroczyste otwarcie muzeum nastąpiło 3 maja 1907 r. Muzeum gromadziło zbiory ilustrujące dzieje szkolnictwa polskiego, pomoce naukowe, ale także wzory najnowocześniejszych rozwiązań technicznych sprzętu szkolnego (głównie francuskich i angielskich), które miały służyć rozwijaniu rodzimej produkcji. Propagowano także organizację parków szkolnych w typie ogrodów jordanowskich.
Zbiory tworzono w oparciu o subwencje Ministerstwa Oświaty oraz Sejmu, a także środki pozyskane od Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Towarzystwa Pedagogicznego, księgarni, od osób prywatnych i ze środków własnych. W związku z szybkim wzrostem zbiorów od 1909 r. prowadzono katalog księgozbioru. W 1911 r. w siedzibie otwarto dostępną dla nauczycieli Czytelnię Pedagogiczną, rok później utworzono stanowisko dyrektora Muzeum Szkolnego którym został Antoni Łukasiewicz. W czasie I wojny światowej muzeum ograniczyło swoja działalność. W 1918 r. muzeum przeniesiono do większego lokalu przy ul. Zimorowicza 17. Muzeum istniało do 1939 r.
typ:
Muzeum
stowarzyszenia
organizacja kulturalna
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austro-Węgry | Galicja Wschodnia | Lwów | od 1906 do 1914 |
uwagi:
1906: lokal przy ul. Św. Mikołaja 21 (4 pokoje) (ob. Hruszewśkoho, Михайла Грушевського)
Pracownicy:
Ludomił German
Okres pracy pracownika od 1903
Okres pracy pracownika do 1903
inicjator
Henryk Kopia
Okres pracy pracownika od 1904
Okres pracy pracownika do 1905
kustosz
Stanisław Kossowski
Okres pracy pracownika od 1905
Okres pracy pracownika do 1909
kustosz
Benedykt Fuliński
Okres pracy pracownika od 1909
Okres pracy pracownika do 1911
kustosz
Franciszek Faczosa
Okres pracy pracownika od 1911
Okres pracy pracownika do 1915
kustosz
Antoni Łukasiewicz
Okres pracy pracownika od 1912
Okres pracy pracownika do 1918
dyrektor, data końcowa umowna
Zbiory:
zbiory muzealne
1903: 1 074 szt.
1904: przybyło 2 566 szt.
1905: przybyło 1 965 szt.
1906: przybyło 801 szt.
1907: przybyło 567 szt.
1908: przybyło 683 szt.
1909: 7 656 szt.
1927: 2000 okazów
1918: 16 000 tomów
1927: 24 000 tomów
Biblioteka: książki i czasopisma polski i zagraniczne; materiały statystyczne dot. polskiego szkolnictwa i polonijnych organizacji społecznych; materiały źródłowe: podręczniki pijarskie i jezuickie, korpusu kadetów w Warszawie; publikowane przez KEN i MInisterstwo Oświecenia Królestwa Kongresowego;(Głowacka: 15).
Zbiory podzielono wg działów:
A) Biblioteka
B) Modele służące do uzmysłowienia nauki: 1908: zbiór okazów dla nauki geografii; tablice technologiczne Tow. Uranii w Warszawie; preparaty zoologiczne od prof. Dra Juliana Tokarskiego ze Lwowa jego, ze współudziałem uczniów sporządzone
C) Mapy, atlasy i globusy: 1906: zawiera cenne okazy dawne, take duży zbiór map Polskich
D) Medale i pieczęcie: 1906: nieliczny zbiór odnoszący się do historii szkolnictwa polskiego
E) Obrazy, fotografie: 1906: widoki szkół, ich wnętrza i ważniejsze części, dalej fotografie obchodów szkolnych, obrazy i sceny z zabaw młodzieży, kolonii wakacyjnych, warsztatów szkolnych,posiada wielkie i piękne plany parków dla. młodzieży (Dra J ordana w Krakowie i radcy Skupniewicza w Kołomyi); 1908: “Fotografie przedstawiają ogólne widoki szkół, ich wnętrza, obchody szkolne, przedstawienia, obrazy i sceny z zabaw i wycieczek młodzieży, kolonii wakacyjnych, warsztatów szkolnych, kilka planów parków dla młodzieży, liczne tabele statystyczne, szczególnie Dr. Piaseckiego, Petzolda; Dra Winogrodzkiego, plany nauk tabelarycznie zestawione u nas i u obcych. Wspomniany dział najlepiej ilustruje stan i postęp naszego szkolnictwa, dlatego Zarząd uprasza i instytucye wychowawcze i prywatne osoby o jak najliczniejsze nadsyłanie dla Muzeum wszelkich zestawień statystycznych, tak liczbowo jak i plastycznie przedstawionych” (Sprawozdanie 1909: 7).
F) Rękopisy i dokumenty: 1906: akta odnoszące się do historyi szkolnictwa w Polsce, niepublikowane dotąd wykłady szkolne i uniwersyteckie i t. d. ; 1908: Liczne akta, poprzednio zgromadzone, porządkuje się. Wiele foliałów, chaotycznie zebranych, należy dopiero przejrzeć.
G) Higiena szkolna: 1906: wizerunki i modele postępowych urządzeń szkolnych; 1908: kilka tablic ilustrujących stan urządzeń higienicznych szkół, ich zalety i wady. Najlepszą z tych jest tablica Dra Eug. Piaseckiego
H) Sprawozdania roczne szkół, programy nauczania,sprawozdania towarzystw oświatowych i zajmujących się wychowaniem burs i stowarzyszeń młodzieży: 1906: liczne sprawozdania i rozprawy
Muzeum pozyskiwało zbiory dzięki darom, przekazom i zakupom. Wsparcie finansowe na potrzeby działalnosci muzeum: Subwencje Ministerstwa Oświaty, Sejmu, osób prywatnych w tym nauczycieli; zarząd główny i koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, zarząd główny i koła Towarzystwa Pedagogicznego; księgarnie;
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austro-Węgry | Galicja Wschodnia | Lwów | od 1914 do 1918 |
uwagi:
1914: ul. Gosiewskiego 4 (ob. ul. Terszakowciw, Тершаковців)
Pracownicy:
Ludomił German
Okres pracy pracownika od 1903
Okres pracy pracownika do 1903
inicjator
Henryk Kopia
Okres pracy pracownika od 1904
Okres pracy pracownika do 1905
kustosz
Stanisław Kossowski
Okres pracy pracownika od 1905
Okres pracy pracownika do 1909
kustosz
Benedykt Fuliński
Okres pracy pracownika od 1909
Okres pracy pracownika do 1911
kustosz
Franciszek Faczosa
Okres pracy pracownika od 1911
Okres pracy pracownika do 1915
kustosz
Antoni Łukasiewicz
Okres pracy pracownika od 1912
Okres pracy pracownika do 1918
dyrektor, data końcowa umowna
Zbiory:
zbiory muzealne
1903: 1 074 szt.
1904: przybyło 2 566 szt.
1905: przybyło 1 965 szt.
1906: przybyło 801 szt.
1907: przybyło 567 szt.
1908: przybyło 683 szt.
1909: 7 656 szt.
1927: 2000 okazów
1918: 16 000 tomów
1927: 24 000 tomów
Biblioteka: książki i czasopisma polski i zagraniczne; materiały statystyczne dot. polskiego szkolnictwa i polonijnych organizacji społecznych; materiały źródłowe: podręczniki pijarskie i jezuickie, korpusu kadetów w Warszawie; publikowane przez KEN i MInisterstwo Oświecenia Królestwa Kongresowego;(Głowacka: 15).
Zbiory podzielono wg działów:
A) Biblioteka
B) Modele służące do uzmysłowienia nauki: 1908: zbiór okazów dla nauki geografii; tablice technologiczne Tow. Uranii w Warszawie; preparaty zoologiczne od prof. Dra Juliana Tokarskiego ze Lwowa jego, ze współudziałem uczniów sporządzone
C) Mapy, atlasy i globusy: 1906: zawiera cenne okazy dawne, take duży zbiór map Polskich
D) Medale i pieczęcie: 1906: nieliczny zbiór odnoszący się do historii szkolnictwa polskiego
E) Obrazy, fotografie: 1906: widoki szkół, ich wnętrza i ważniejsze części, dalej fotografie obchodów szkolnych, obrazy i sceny z zabaw młodzieży, kolonii wakacyjnych, warsztatów szkolnych,posiada wielkie i piękne plany parków dla. młodzieży (Dra J ordana w Krakowie i radcy Skupniewicza w Kołomyi); 1908: “Fotografie przedstawiają ogólne widoki szkół, ich wnętrza, obchody szkolne, przedstawienia, obrazy i sceny z zabaw i wycieczek młodzieży, kolonii wakacyjnych, warsztatów szkolnych, kilka planów parków dla młodzieży, liczne tabele statystyczne, szczególnie Dr. Piaseckiego, Petzolda; Dra Winogrodzkiego, plany nauk tabelarycznie zestawione u nas i u obcych. Wspomniany dział najlepiej ilustruje stan i postęp naszego szkolnictwa, dlatego Zarząd uprasza i instytucye wychowawcze i prywatne osoby o jak najliczniejsze nadsyłanie dla Muzeum wszelkich zestawień statystycznych, tak liczbowo jak i plastycznie przedstawionych” (Sprawozdanie 1909: 7).
F) Rękopisy i dokumenty: 1906: akta odnoszące się do historyi szkolnictwa w Polsce, niepublikowane dotąd wykłady szkolne i uniwersyteckie i t. d. ; 1908: Liczne akta, poprzednio zgromadzone, porządkuje się. Wiele foliałów, chaotycznie zebranych, należy dopiero przejrzeć.
G) Higiena szkolna: 1906: wizerunki i modele postępowych urządzeń szkolnych; 1908: kilka tablic ilustrujących stan urządzeń higienicznych szkół, ich zalety i wady. Najlepszą z tych jest tablica Dra Eug. Piaseckiego
H) Sprawozdania roczne szkół, programy nauczania,sprawozdania towarzystw oświatowych i zajmujących się wychowaniem burs i stowarzyszeń młodzieży: 1906: liczne sprawozdania i rozprawy
Muzeum pozyskiwało zbiory dzięki darom, przekazom i zakupom. Wsparcie finansowe na potrzeby działalnosci muzeum: Subwencje Ministerstwa Oświaty, Sejmu, osób prywatnych w tym nauczycieli; zarząd główny i koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, zarząd główny i koła Towarzystwa Pedagogicznego; księgarnie;
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Austro-Węgry | Galicja Wschodnia | Lwów | od 1918 do 1939 |
uwagi:
1918: ul. Zimorowicza 17 (ob. Dudajeva, Джохара Дудаєва); gmach Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego
Pracownicy:
Ludomił German
Okres pracy pracownika od 1903
Okres pracy pracownika do 1903
inicjator
Henryk Kopia
Okres pracy pracownika od 1904
Okres pracy pracownika do 1905
kustosz
Stanisław Kossowski
Okres pracy pracownika od 1905
Okres pracy pracownika do 1909
kustosz
Benedykt Fuliński
Okres pracy pracownika od 1909
Okres pracy pracownika do 1911
kustosz
Franciszek Faczosa
Okres pracy pracownika od 1911
Okres pracy pracownika do 1915
kustosz
Antoni Łukasiewicz
Okres pracy pracownika od 1912
Okres pracy pracownika do 1918
dyrektor, data końcowa umowna
Zbiory:
zbiory muzealne
1903: 1 074 szt.
1904: przybyło 2 566 szt.
1905: przybyło 1 965 szt.
1906: przybyło 801 szt.
1907: przybyło 567 szt.
1908: przybyło 683 szt.
1909: 7 656 szt.
1927: 2000 okazów
1918: 16 000 tomów
1927: 24 000 tomów
Biblioteka: książki i czasopisma polski i zagraniczne; materiały statystyczne dot. polskiego szkolnictwa i polonijnych organizacji społecznych; materiały źródłowe: podręczniki pijarskie i jezuickie, korpusu kadetów w Warszawie; publikowane przez KEN i MInisterstwo Oświecenia Królestwa Kongresowego;(Głowacka: 15).
Zbiory podzielono wg działów:
A) Biblioteka
B) Modele służące do uzmysłowienia nauki: 1908: zbiór okazów dla nauki geografii; tablice technologiczne Tow. Uranii w Warszawie; preparaty zoologiczne od prof. Dra Juliana Tokarskiego ze Lwowa jego, ze współudziałem uczniów sporządzone
C) Mapy, atlasy i globusy: 1906: zawiera cenne okazy dawne, take duży zbiór map Polskich
D) Medale i pieczęcie: 1906: nieliczny zbiór odnoszący się do historii szkolnictwa polskiego
E) Obrazy, fotografie: 1906: widoki szkół, ich wnętrza i ważniejsze części, dalej fotografie obchodów szkolnych, obrazy i sceny z zabaw młodzieży, kolonii wakacyjnych, warsztatów szkolnych,posiada wielkie i piękne plany parków dla. młodzieży (Dra J ordana w Krakowie i radcy Skupniewicza w Kołomyi); 1908: “Fotografie przedstawiają ogólne widoki szkół, ich wnętrza, obchody szkolne, przedstawienia, obrazy i sceny z zabaw i wycieczek młodzieży, kolonii wakacyjnych, warsztatów szkolnych, kilka planów parków dla młodzieży, liczne tabele statystyczne, szczególnie Dr. Piaseckiego, Petzolda; Dra Winogrodzkiego, plany nauk tabelarycznie zestawione u nas i u obcych. Wspomniany dział najlepiej ilustruje stan i postęp naszego szkolnictwa, dlatego Zarząd uprasza i instytucye wychowawcze i prywatne osoby o jak najliczniejsze nadsyłanie dla Muzeum wszelkich zestawień statystycznych, tak liczbowo jak i plastycznie przedstawionych” (Sprawozdanie 1909: 7).
F) Rękopisy i dokumenty: 1906: akta odnoszące się do historyi szkolnictwa w Polsce, niepublikowane dotąd wykłady szkolne i uniwersyteckie i t. d. ; 1908: Liczne akta, poprzednio zgromadzone, porządkuje się. Wiele foliałów, chaotycznie zebranych, należy dopiero przejrzeć.
G) Higiena szkolna: 1906: wizerunki i modele postępowych urządzeń szkolnych; 1908: kilka tablic ilustrujących stan urządzeń higienicznych szkół, ich zalety i wady. Najlepszą z tych jest tablica Dra Eug. Piaseckiego
H) Sprawozdania roczne szkół, programy nauczania,sprawozdania towarzystw oświatowych i zajmujących się wychowaniem burs i stowarzyszeń młodzieży: 1906: liczne sprawozdania i rozprawy
Muzeum pozyskiwało zbiory dzięki darom, przekazom i zakupom. Wsparcie finansowe na potrzeby działalnosci muzeum: Subwencje Ministerstwa Oświaty, Sejmu, osób prywatnych w tym nauczycieli; zarząd główny i koła Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, zarząd główny i koła Towarzystwa Pedagogicznego; księgarnie;
