opis skrócony

---

Kalendarium:

1818: - przekazanie do zbiorów Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego okazów archeologicznych

1821-05-28: - formowanie Zbioru osobliwości starożytnych

1831: - zamknięcie Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego

1832: - utworzenie Dyrekcji Gabinetów Naukowych Okręgu Naukowego

1862: - likwidacja Dyrekcji Gabinetów, powstanie Szkoły Głównej Warszawskiej

---

zmiany w nazwach:
Gabinet starożytnych osobliwości kraju własnego; Zbiór osobliwości starożytnych;

misja:

„opatrzyć w zbiory tego wszystkiego co może nosić cechę godney rzadkości lub iakéy pamiątki, mianowicie co do obyczajów i dziejów przodków naszych” (Gabinet starożytnych osobliwości 1824: 104)

zakres terytorialny:

opis instytucji:

W 1818 r. do zbiorów Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego zostały przekazane dwa naczynia ceramiczne z okresu kultury łużyckiej z cmentarzyska p. Turkiem, odkryte w czasie poszukiwań kamienia do budowy szos, przez kapitana Ludwika Heimlera z przeznaczeniem do „gabinetu uniwersytetu królewskiego warszawskiego”. Faktycznym początkiem Gabinetu starożytnych osobliwości był jednak rok 1821, kiedy Komisja Rządowa WRiOP zdecydowała o jego formalnym powstaniu i zwróciła się z apelem do duchowieństwa i władz krajowych o odszukiwanie i przekazywanie ze zbiorów kościelnych  i miejskich okazów „osobliwości” na rzecz formującego się Gabinetu. Analogiczny apel został skierowany także do osób prywatnych (1821).

Odezwy nie przyniosły spodziewanego skutku, a do zbiorów trafiały nieliczne okazy przechowywane w kościołach parafialnych na terenie Królestwa Polskiego, a także przekazy od osób prywatnych. Zarząd nad Gabinetem został przekazany Kazimierzowi Brodzińskiemu, który pełnił równocześnie funkcję sekretarza uczelni. Obowiązki administracyjne nie pozwoliły Brodzińskiemu na poszerzanie zbiorów, a niewielka kolekcja została przyłączona do Gabinetu Numizmatycznego kierowanego przez Feliksa Bentkowskiego. Uzasadnieniem dla przyłączenia kolekcji starożytności do Gabinetu Numizmatycznego był fakt, że w nabytych do Gabinetu Numizmatycznego kolekcjach (1824 i 1830) znajdowały się zabytki starożytne. W zakupionej w 1824 r. kolekcji Biernackiego znalazły się zabytki starożytne (319 szt. starożytności w tym: 15 szt. „figur brązowych”, prawdopodobnie 9 odkrytych w 1809 r. pod Olkuszem, prawdopodobnie falsyfikaty posążków rzymskich), w kolekcji Wolańskiego (1830) „sztuka złota w kształcie sprzączki”. Ze względu jednak na odmienne zainteresowania kierownika Gabinetu Numizmatycznego oraz aktywną działalność Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, które gromadziło zbiory starożytności, uniwersytecka kolekcja archeologiczna właściwie od połowy lat dwudziestych nie była powiększana, a starożytności z kolekcji Biernackigo i Wolańskiego formalnie były częścią zbioru Gabinetu Numizmatycznego.

W 1832 r., w związku z wywozem kolekcji Gabinetu Numizmatycznego do Petersburga, okazy stanowiące wcześniej zbiór Gabinetu starożytnych osobliwości zostały wyłączone i pozostawione w Warszawie i przekazane pod zarząd Dyrekcji Gabinetów Naukowych Okręgu Naukowego. „Zbiór Różnych Osobliwości” funkcjonował przy Gabinecie Zoologicznym, i podzielony został na Oddział Osobliwości  (ubiory, zbroje, narzędzia różnych narodów) oraz Oddział Rozmaitych Starożytności (urny słowiańskie 21 szt., mumia egipska, narzędzia chińskie).

Wraz z założeniem Szkoły Głównej Warszawskiej do Biblioteki Głównej przyłączone zostały Gabinet medali, Gabinet dawnego Instytutu Szlacheckiego, zbiór numizmatyczny odlewów i odcisków oraz pamiątki historyczne i archeologiczne. W 1864 roku, w związku z organizacją Muzeum Sztuk Pięknych zdecydowano i wydzieleniu sali na zabytki starożytne, przekazane w 1866 r., a w 1869 r. powstało Muzeum Starożytności, którego organizatorem był Hipolit Skimborowicz.

---

typ:
zbiory muzealne przy instytucjach uczelnie, szkoły

---

lokalizacja:

kraj:	region:	miejscowość:	datowanie:
Królestwo Polskie	Mazowsze	Warszawa	od 1818 do 1832

uwagi:

Królewski Uniwersytet Warszawski, Pałac Kazimierzowski, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28

1832: Gabinet Zoologiczny, antresola, gmach Oddziału Sztuk Pięknych (ob. Wydział Historyczny UW)

---

Pracownicy:

Kazimierz Brodziński
Okres pracy pracownika od 1821
Okres pracy pracownika do 1830

---

Zbiory:

zbiory naukowe

1824 – 50 szt.
1832 – 37 popielnic „z różnych okolic kraju”
1848 – 123 szt.
1866 – 116 szt.
 
1821: okazy z historii naturalnej (kość wieloryba, 11 łokci długości); okazy archeologiczne; numizmaty (moneta Batorego z 1585); broń (kolczuga z kościoła parafialnego we wsi Obryte, rusznica, szturmak)
1822: okazy historyczne (chorągiew szwedzka z Wizna, popiersie ś. p. Stanisława Potockiego); okazy przyrodnicze (szczęka mamuta spod Chęcin, kieł mamuta -„fenomen” z kościoła dominikanów w Janowie, kości zwierzęce z kościoła pw. św. Stanisława w Rawie, ząb zwierzęcia z kościoła parafialnego Sadlno), broń (oręż rycerski, kołpak żelazny, pancerz żelazny, zbroja żelazna);
1823: numizmaty (pieniążek z parafii świerskiej)
1824: okazy archeologiczne (dwie urny pogrzebowe znalezione w Łazienkach przy kopaniu fundamentów pawilonów i stajen);
1825: okaz przyrodnicze („ząb wielkoluda” z kościoła w Worowej)
1844: naczynia z cmentarzyska kultury łużyckiej w Łęcznej
1851: 23 naczynia z cmentarzyska kultury łużyckiej w Nietulisku Dużym
 
Kości prehistorycznych zwierząt, dawna broń, popielnice (18 szt. z Łazienek i Belwederu).

przekazy:
1821: prezes Komisji województwa lubelskiego Domański (deklaracja kości wieloryba, 11 łokci długości); Komisja województwa płockiego (zbroje z kościoła parafialnego we wsi Obryte);
1822: Komisja województwa augustowskiego (chorągiew szwedzka z Wizna);
1824: generał dywizji Hauke (dwie urny pogrzebowe z Łazienek)

dary:

1821: Matylda Möllerowa (moneta Batorego z 1585), Michał Starzyński (rusznica, szturmak)
1822: ks. Bieńowski, archidiakon kielecki (szczęka mamuta spod Chęcin); Antoni Ogonowski dziekan zaklikowski, proboszcz urzędowski („fenomen” kieł mamuta), płk. Bartusiewicz (oręż rycerski, kołpak żelazny, pancerz żelazny); prof. Maliński z Rzymu (popiersie ś. p. Stanisława Potockiego)
1823: ks. Antoni Solecki (pieniążek)