Muzeum Diecezjalne
opis skrócony
Kalendarium:
1901: - do 1903 początek remontu katedry płockiej wg projektu Stefana Szyllera
1903: - utworzenie Muzeum Diecezjalnego
1926: - Inwentaryzacja zabytków diecezji płockiej
1929: - rozbudowa budynku muzeum (1929)
zmiany w nazwach:
misja:
Zachowanie zabytków sztuki sakralnej i świecekiej.
zakres terytorialny:
Mazowsze płockie
opis instytucji:
W latach 1901-1903, w związku z pogarszającym się stanem zachowania katedry płockiej przystąpiono do jej konserwacji i restauracji wg projektu Stefana Szyllera. Obiekty znalezione podczas prac konserwatorskich przy katedrze p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz wycofane z kultu zgromadzone miały zostać w utworzonym Muzeum Diecezjalnym, którego kustoszem został ks. Kowalewski. Muzeum zostało utworzone w 1903 r. dzięki staraniom rektora Seminarium Płockiego, biskupa Antoniego Nowowiejskiego. Na potrzeby kolekcji w sąsiedztwie katedry wzniesiono niewielki, ceglany budynek według projektu Stefana Szyllera. Jak pisał architekt: “wystawiłem obok katedry niewielki budynek w rodzaju starego lamusu z użyciem motywów katedry, w ścianach którego wmurowane będą fragmenty architektoniczne i resztki tablic grobowych, jakie podczas robót w rumowiskach odnaleziono. W piwnicy i na parterze urządzone zostały składy sprzętów kościelnych i mieszkanie stróża, a piętrze zaś obszerna sala, w której umieszczone być mają mniej cenne zabytki ze skarbca pochodzące, stare obrazy i książki. z czasem gdy zbiory te się powiększą, powstanie tu interesujące muzeum diecezjalne” (Nowowiejski, 1917: 384-385). Wzniesiony budynek był jednym z pierwszych zaprojektowanych na potrzeby muzealne obiektów. Kolekcja podzielona została na kilka działów: artystyczny (pinakoteka), historyczny, etnograficzny i przyrodniczy. W muzeum prezentowano także zbiór pamiątek i starożytności archeologicznych przekazanych przez Franciszka Tarczyńskiego ks. kanonikowi Tomaszowi Kowalskiemu, który od 1900 r. mieścił się w kapitularzu i był udostępniony szerszej publiczności.
Muzeum przetrwało bez większych zniszczeń I wojnę światową, wzrastały także jego zbiory. W 1924 r. obejmowały one VII działów: Malarstwo; Wykopaliska; Manuskrypty i Inkunabuły; Pasy słuckie; Biblioteka Kapitulna; Specjalny dział sztuki kościelnej; Numizmatyka. Nowe obiekty pozyskiwano głównie dzięki prowadzonej od 1926 r. inwentaryzacji zabytków diecezji (na podstawie Rozporządzenia w sprawie sztuki świętej Piusa XI z 1924 r. W latach 1929-1930 przeprowadzono rozbudowę i modernizację siedziby muzeum. Obecnie muzeum zajmuje 2 budynki - historyczny (tzw. Stare Muzeum) oraz zaadaptowane na potrzeby muzealne d. Opactwo Pobenedyktyńskie.
typ:
Muzeum
religijne - wyznaniowe
diecezjalne
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Płock | od 1903 do 1939 |
uwagi:
1903: ul. Tumska
Pracownicy:
Tomasz Kowalewski
Okres pracy pracownika od 1903
Okres pracy pracownika do 1925
kustosz
Zbiory:
zbiory muzealne
1908: ok. 10 000 eksponatów (wg inwentarza)
Zbiory artystyczne: malarstwo, rzeźba, tkanina artystyczna, złotnictwo, meblarstwo, ceramika, szkło, inne obiekty rzemiosła artystycznego; Zbiory historyczne: numizmatyka, rękopisy, sfragistyka, militaria, pamiątki; Zbiory etnograficzne: sztuka ludowa; Zbiory przyrodnicze; kolekcja archeologiczna Franciszka Tarczyńskiego
1917: pinakoteka (w tym 62 obrazy z kolekcji Mrozowskiego), przedmioty archeologiczne i pamiątki historyczne po Franciszku Tarczyńskim (847 szt.), kolekcja pasów polskich (92 szt.), zabytki kościelne i świeckie
1927: ok. 20 000 okazów: dział prehistorii ok. 2500 okazów; zbroje ok. 1000 okazów; wykopaliska płockie ok. 300 okazów; misy cynowe ok. 100 szt.; posągi i rzeźby; obrazy ok. 100 szt.; pasy polskie i fragmenty, ok. 100 szt.; tkaniny i hafty ok. 500 szt.; szkło i porcelana ok. 100 szt.; ryngrafy, naczynia, wota, ok. 500 szt.; pieczęci i odciski; księgozbiór; dokumenty ok. 1000 szt.; modele ok. 3000 szt.;
Do najcenniejszych okazów należały zbiory skarbca katedry płockiej, relikwiarz św. Zygmunta, kielich i patena Konrada Mazowieckiego, miecze z Winiar i Winnicy znalezione przez Franciszka Tarczyńskiego, ozdoby i naczynia gliniane z wykopalisk, średniowieczne rzeźby, kolekcja europejskich malowideł z różnych epok na podobraziach drewnianych i na płótnach.
Jednym ze źródeł okazów muzealnych były dary, wśród ofiarodawców byli m.in. Ks. Tomasz Kowalewski (kolekcja archeologiczna Franciszka Tarczyńskiego); ks. Józef Mrozowski (62 obrazy z galerii Ossolińskich [?]); prof. Klemens Jędrzejewski (zbiory różne, w tym obrazy); Wiesława Kwiatkowska (obrazy); Krystyna Szalewska (obrazy);
