Muzeum ornitologiczne hr. Branickich
opis skrócony
Kalendarium:
1880: - podział zbiorów z wypraw naukowych finansowanych przez Branickich między Gabinet Zoologiczny Uniwersytetu Warszawskiego oraz kolekcje prywatne Branickich w Warszawie i we Francji
1882: - większość zbiorów z wypraw przekazywana do kolekcji prywatnej Branickich
1887: - powstanie Muzeum Branickich w Warszawie
1917: - propozycja Ksawerego Branieckiego połączenia muzeum ze zbiorami Uniwersytetu Warszawskiego
1919: - Umowa RP z Ksawerym Branickim w sprawie połączenia Gabinetu Zoologicznego z Muzeum Branickich
1919-09-24: - utworzenie Narodowego Muzeum Przyrodniczego w Warszawie
zmiany w nazwach:
1919: Narodowe Muzeum Przyrodnicze;
1922: Państwowe Muzeum Przyrodnicze;
1928: Państwowe Muzeum Zoologiczne;
misja:
Brak dokumentów programowych.
zakres terytorialny:
ponadnarodowy
opis instytucji:
W 1819 r. w ramach działalności katedry zoologii Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Warszawskiego utworzony został Gabinet Zoologiczny, którego kustoszem był Władysław Taczanowski. W tym czasie zbiory Gabinetu wzrastały przede wszystkim dzięki ofiarności Konstantego i Aleksandra Branickich. Tradycje te kontynuował syn Konstantego – Ksawery Branicki. Od 1880 r. w obawie przed rekwizycją zbiorów naukowych Gabinetu Zoologicznego przez władze rosyjskie, za namową Taczanowskiego Braniccy gromadzić zaczęli prywatne zbiory zoologiczne, początkowo dzieląc pozyskiwane okazy z finansowanych przez siebie wypraw naukowych oraz własnych podróży pomiędzy Gabinet a kolekcję prywatną. Już w 1882 r. większość zbiorów z ekspedycji trafiała do pałacyku Frascati. W 1887 r. Ksawery hr. Branicki otworzył tam prywatne Muzeum Ornitologiczne hr. Branickich, a kustoszem muzeum został polecony przez Taczanowskiego wcześniejszy pracownik Gabinetu Zoologicznego, Jan Sztolcman. W chwili powstania muzeum w jego zbiorach znajdowały się okazy z ekspedycji naukowych, dublety ze zbiorów Gabinetu Zoologicznego, dary przekazywane przez osoby prywatne oraz przekazane przez spadkobierców depozyty w postaci kolekcji muszli i biblioteki Władysława Lubomirskiego oraz kolekcji chrząszczy Jana Wańkowicza.
Głównym źródłem pozyskiwania zbiorów muzeum stały się wyprawy naukowe finansowane przez Branickiego. W latach 1887-1905 były to m.in. ekspedycje do Ekwadoru, na Kamczatkę, do Korei, do Aszchabadu, terytorium ob. Uzbekistanu i na Zakaukazie, do Ameryki Południowej, do Władywostoku. Badania prowadzili naukowcy zesłani za działalność konspiracyjną lub pracujący na stałe w eksplorowanych regionach. Drugim istotnym źródłem okazów stały się zakupy Branickiego.
Muzeum prowadziło ożywioną działalność naukową, współpracując z badaczami polskim, poprzez udostępnienie okazów do prac naukowych, oraz zagranicznymi. Ta ostatnia polegała przede wszystkim na wymianie dubletów okazów, dzięki czemu Muzeum zdobywało okazy z obszarów pozostających poza eksploracją polskich badaczy (głównie Nowa Gwinea i Indie). Równocześnie kolekcja wzbogacana była poprzez zakupy dokonywane przez Sztolcmana oraz dary osób prywatnych. Okazy pozyskiwane tą drogą nie były jednak liczne. W 1917 r. w obliczu wyłaniającej się niezależnej polskiej państwowości, Branicki wyszedł z inicjatywą połączenia zbiorów Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1919 r. podpisana została umowa w sprawie połączenia Gabinetu Zoologicznego z Muzeum Branickich i utworzone zostało Narodowe Muzeum Przyrodnicze. Działało ono nieprzerwanie do wybuchu pożaru w 1935 r., który objął kilka sal na pierwszym piętrze, poddasze oraz dach budynku. Ogień, woda użyta do jego gaszenia oraz sadza zniszczyły znaczną cześć okazów, głównie z kręgowce oraz bezkręgowce. Spłonęły również inwentarze muzealne. Poważne straty muzeum przyniosła również II wojna światowa. Procent okazów z kolekcji Branickich, które uległy zniszczeniu jest trudny [niemożliwy] do oszacowania. W 1953 r. Państwowe Muzeum Zoologiczne utraciło niezależność instytucjonalną i zostało włączone w obręb Instytutu Zoologicznego Polskiej Akademii Nauk.
okazy paleontologiczne
okazy paleontologiczne
okazy paleontologiczne
obszary pamięci:
obszar naturalny
okazy paleontologiczne
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Mazowsze | Warszawa | od 1882 do 1919 |
uwagi:
1882: pałacyk Frascati (tzw. Domu Loży Masońskiej, później znanego jako Willa Pniewskiego), ul. Wiejska 6
Pracownicy:
Jan Sztolcman
Okres pracy pracownika od 1887
Okres pracy pracownika do 1919
Zbiory:
zbiory naukowe
1897: 3 638 gat. ptaków
1919: ok. 12 tys. okazów, w tym 4 500 gatunków ptaków
1887: kolekcje podróżników: Jana Sztolcmana: zbiory z Ekwadoru, dublety z podróży peruwiańskich; Benedykta Dybowskiego: dublety z podróży na Kamczatkę; Jana Kalinowskiego: dublety z podróży na Kamczatkę; Michała Jankowskiego: kolekcja ptaków z Kamczatki, okazy z Korei, ptaki syberyjskie 110 gat.; zakupy Branickiego: kolekcja ptaków z Nowej Gwinei zgrom. Léon-François Laglaize, sprzedana przez jego syna w Paryżu, (ptaki rajskie i gołąbki); dary: ptaki z Filipin 14 gat., bażant z Pekinu; depozyty: kolekcja konchyliologiczna (muszli) i biblioteka Władysława Lubomirskiego, 8 000 gat.; kolekcja chrząszczy Jana Wańkowicza
1889: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z Aszchabadu, 97 gat.
zakupy Branickiego: kolekcja ptaków z magazynu Delesallea, Paryż, 140 gat. z Nowej Gwinei i Gujany Francuskiej (Cayenne); zakupy: okazy nieżywych zwierząt z menażerii 4 szt. (m.in. antylopa, lama); para (zamrożonych) bażantów z Amu-Daryi (Turkmenistan);
dary: kolekcja ryb wypchanych z Antylów;
1890: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z krajów zakaspijskich (Aszchabad, Turkmenistan); Jana Kalinowskiego: kolekcja okazów z Limy;
wymiana: dublety ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu (ptaki z wysp Filipińskich, Madagaskaru, cieśniny Magellańskiej, ok. 100 gat)
1891: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z Serachsu (dublety do wymiany z innymi muzeami); Jana Kalinowskiego: kolekcja z Peru (600 skór ptasich, 24 (22) skóry ssaków, okazy owadów i jaj ptasich, 242 gat. w tym 180 nowych)
wymiana: dublety ze zbiorów British Museum (ptaki z Indii Wschodnich i Himalajów, ok. 450 szt.); kol. Berlepscha w Müdden k. Hannoweru (ptaki południowo-amerykańskie)
1892: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z zakaspijskich; Jana Kalinowskiego: kolekcja z Kordylierów (kolekcja z 1891); wymiana: dublety ze zbiorów B Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; kol. Berlepscha w Müdden k. Hannoweru;
ok. 1900: kolekcje podróżników: Michała Jankowskiego: kolekcja ptaków z okolic Władywostoku
W zbiorach znajdowała się kolekcja jaj ptaków polskich zebrana przez Marię Rzyszewską. Najprawdopodobniej po 1900 r. zbiory zasiliły eksponaty z ekspedycji naukowych w Korei (Jana Kalinowskiego) oraz z Kaukazu i Uzbekistanu (Tomasza Bareya). Źródłem zbiorów były ekspedycje naukowe, zakupy, dary, depozyty, wymiana m.in. z British Museum, Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu, Muzeum w Sydney, Muzeum Berlepscha w Kassel (ob. zbiory w Senckenberg Museum we Frankfurcie nad Menem).
Do najcenniejszych okazów należały okazy ornitologiczne: Drepanornis z Nowej Gwindei, (1887 – drugi egz. w Europie), poćwir i puchacz usurysjski (1887 – drugi i trzeci egz. w Europie); bażanty z Amu Daryi (1889 – „dezyderat” muzeów europejskich); nowe gatunki ptaków z Peru (1891); okaz wstęgogłowa z Nowej Gwinei (1897).
dary
1887: oficer rosyjskiej marynarki wojennej Kazimierz Drzyniewicz (14 gat. ptaków z Filipin); pracownik ambasady w Pekinie p. Wachowicz (bażant);
1889: Maria z Rawiczów Wołowska (ryby z Antylów); prof. Dylewski z Płocka (ryby z Antylów)
1897: [?] p. Wysocki z Paryża (okaz argusa Rheinarta)
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Mazowsze | Warszawa | od 1919 do 1936 |
uwagi:
1919: budynek Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28 (d. nr 30).
Pracownicy:
Jan Sztolcman
Okres pracy pracownika od 1887
Okres pracy pracownika do 1919
Zbiory:
zbiory naukowe
1897: 3 638 gat. ptaków
1919: ok. 12 tys. okazów, w tym 4 500 gatunków ptaków
1887: kolekcje podróżników: Jana Sztolcmana: zbiory z Ekwadoru, dublety z podróży peruwiańskich; Benedykta Dybowskiego: dublety z podróży na Kamczatkę; Jana Kalinowskiego: dublety z podróży na Kamczatkę; Michała Jankowskiego: kolekcja ptaków z Kamczatki, okazy z Korei, ptaki syberyjskie 110 gat.; zakupy Branickiego: kolekcja ptaków z Nowej Gwinei zgrom. Léon-François Laglaize, sprzedana przez jego syna w Paryżu, (ptaki rajskie i gołąbki); dary: ptaki z Filipin 14 gat., bażant z Pekinu; depozyty: kolekcja konchyliologiczna (muszli) i biblioteka Władysława Lubomirskiego, 8 000 gat.; kolekcja chrząszczy Jana Wańkowicza
1889: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z Aszchabadu, 97 gat.
zakupy Branickiego: kolekcja ptaków z magazynu Delesallea, Paryż, 140 gat. z Nowej Gwinei i Gujany Francuskiej (Cayenne); zakupy: okazy nieżywych zwierząt z menażerii 4 szt. (m.in. antylopa, lama); para (zamrożonych) bażantów z Amu-Daryi (Turkmenistan);
dary: kolekcja ryb wypchanych z Antylów;
1890: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z krajów zakaspijskich (Aszchabad, Turkmenistan); Jana Kalinowskiego: kolekcja okazów z Limy;
wymiana: dublety ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu (ptaki z wysp Filipińskich, Madagaskaru, cieśniny Magellańskiej, ok. 100 gat)
1891: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z Serachsu (dublety do wymiany z innymi muzeami); Jana Kalinowskiego: kolekcja z Peru (600 skór ptasich, 24 (22) skóry ssaków, okazy owadów i jaj ptasich, 242 gat. w tym 180 nowych)
wymiana: dublety ze zbiorów British Museum (ptaki z Indii Wschodnich i Himalajów, ok. 450 szt.); kol. Berlepscha w Müdden k. Hannoweru (ptaki południowo-amerykańskie)
1892: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z zakaspijskich; Jana Kalinowskiego: kolekcja z Kordylierów (kolekcja z 1891); wymiana: dublety ze zbiorów B Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; kol. Berlepscha w Müdden k. Hannoweru;
ok. 1900: kolekcje podróżników: Michała Jankowskiego: kolekcja ptaków z okolic Władywostoku
W zbiorach znajdowała się kolekcja jaj ptaków polskich zebrana przez Marię Rzyszewską. Najprawdopodobniej po 1900 r. zbiory zasiliły eksponaty z ekspedycji naukowych w Korei (Jana Kalinowskiego) oraz z Kaukazu i Uzbekistanu (Tomasza Bareya). Źródłem zbiorów były ekspedycje naukowe, zakupy, dary, depozyty, wymiana m.in. z British Museum, Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu, Muzeum w Sydney, Muzeum Berlepscha w Kassel (ob. zbiory w Senckenberg Museum we Frankfurcie nad Menem).
Do najcenniejszych okazów należały okazy ornitologiczne: Drepanornis z Nowej Gwindei, (1887 – drugi egz. w Europie), poćwir i puchacz usurysjski (1887 – drugi i trzeci egz. w Europie); bażanty z Amu Daryi (1889 – „dezyderat” muzeów europejskich); nowe gatunki ptaków z Peru (1891); okaz wstęgogłowa z Nowej Gwinei (1897).
dary
1887: oficer rosyjskiej marynarki wojennej Kazimierz Drzyniewicz (14 gat. ptaków z Filipin); pracownik ambasady w Pekinie p. Wachowicz (bażant);
1889: Maria z Rawiczów Wołowska (ryby z Antylów); prof. Dylewski z Płocka (ryby z Antylów)
1897: [?] p. Wysocki z Paryża (okaz argusa Rheinarta)
lokalizacja:
| kraj: | region: | miejscowość: | datowanie: |
| Królestwo Polskie | Mazowsze | Warszawa | od 1936 do 1939 |
uwagi:
1936: ul. Wilcza 64
Pracownicy:
Jan Sztolcman
Okres pracy pracownika od 1887
Okres pracy pracownika do 1919
Zbiory:
zbiory naukowe
1897: 3 638 gat. ptaków
1919: ok. 12 tys. okazów, w tym 4 500 gatunków ptaków
1887: kolekcje podróżników: Jana Sztolcmana: zbiory z Ekwadoru, dublety z podróży peruwiańskich; Benedykta Dybowskiego: dublety z podróży na Kamczatkę; Jana Kalinowskiego: dublety z podróży na Kamczatkę; Michała Jankowskiego: kolekcja ptaków z Kamczatki, okazy z Korei, ptaki syberyjskie 110 gat.; zakupy Branickiego: kolekcja ptaków z Nowej Gwinei zgrom. Léon-François Laglaize, sprzedana przez jego syna w Paryżu, (ptaki rajskie i gołąbki); dary: ptaki z Filipin 14 gat., bażant z Pekinu; depozyty: kolekcja konchyliologiczna (muszli) i biblioteka Władysława Lubomirskiego, 8 000 gat.; kolekcja chrząszczy Jana Wańkowicza
1889: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z Aszchabadu, 97 gat.
zakupy Branickiego: kolekcja ptaków z magazynu Delesallea, Paryż, 140 gat. z Nowej Gwinei i Gujany Francuskiej (Cayenne); zakupy: okazy nieżywych zwierząt z menażerii 4 szt. (m.in. antylopa, lama); para (zamrożonych) bażantów z Amu-Daryi (Turkmenistan);
dary: kolekcja ryb wypchanych z Antylów;
1890: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z krajów zakaspijskich (Aszchabad, Turkmenistan); Jana Kalinowskiego: kolekcja okazów z Limy;
wymiana: dublety ze zbiorów Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu (ptaki z wysp Filipińskich, Madagaskaru, cieśniny Magellańskiej, ok. 100 gat)
1891: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z Serachsu (dublety do wymiany z innymi muzeami); Jana Kalinowskiego: kolekcja z Peru (600 skór ptasich, 24 (22) skóry ssaków, okazy owadów i jaj ptasich, 242 gat. w tym 180 nowych)
wymiana: dublety ze zbiorów British Museum (ptaki z Indii Wschodnich i Himalajów, ok. 450 szt.); kol. Berlepscha w Müdden k. Hannoweru (ptaki południowo-amerykańskie)
1892: kolekcje podróżników: Tomasza Bareya (Bareja): kolekcja ptaków z zakaspijskich; Jana Kalinowskiego: kolekcja z Kordylierów (kolekcja z 1891); wymiana: dublety ze zbiorów B Narodowego Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu; kol. Berlepscha w Müdden k. Hannoweru;
ok. 1900: kolekcje podróżników: Michała Jankowskiego: kolekcja ptaków z okolic Władywostoku
W zbiorach znajdowała się kolekcja jaj ptaków polskich zebrana przez Marię Rzyszewską. Najprawdopodobniej po 1900 r. zbiory zasiliły eksponaty z ekspedycji naukowych w Korei (Jana Kalinowskiego) oraz z Kaukazu i Uzbekistanu (Tomasza Bareya). Źródłem zbiorów były ekspedycje naukowe, zakupy, dary, depozyty, wymiana m.in. z British Museum, Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu, Muzeum w Sydney, Muzeum Berlepscha w Kassel (ob. zbiory w Senckenberg Museum we Frankfurcie nad Menem).
Do najcenniejszych okazów należały okazy ornitologiczne: Drepanornis z Nowej Gwindei, (1887 – drugi egz. w Europie), poćwir i puchacz usurysjski (1887 – drugi i trzeci egz. w Europie); bażanty z Amu Daryi (1889 – „dezyderat” muzeów europejskich); nowe gatunki ptaków z Peru (1891); okaz wstęgogłowa z Nowej Gwinei (1897).
dary
1887: oficer rosyjskiej marynarki wojennej Kazimierz Drzyniewicz (14 gat. ptaków z Filipin); pracownik ambasady w Pekinie p. Wachowicz (bażant);
1889: Maria z Rawiczów Wołowska (ryby z Antylów); prof. Dylewski z Płocka (ryby z Antylów)
1897: [?] p. Wysocki z Paryża (okaz argusa Rheinarta)
