Augustów, 1910-1918, Muzeum 104 Ustiugińskiego Pułku Piechoty Generała księcia Bagrationa

Muzeum zostało założone w 1910 r. Formalnie przestało istnieć w 1918 r. wraz z likwidacją muzeów pułkowych carskiej armii. Było zlokalizowane w jednym pokoju klubu oficerskiego w koszarach pułku pod Augustowem w tzw. Bagrationowskim sztabie (obecnie Augustów, Al. kardynała S. Wyszyńskiego); zawierało pamiątki pułkowe, w tym medale, fotografie, książki i dokumenty, umundurowanie i uzbrojenie, dzieła…

Pabianice, 1910, Muzeum pabianickiego Koła Polskiej Macierzy Szkolnej

Zbiory pabianickiego Koła Polskiej Macierzy Szkolnej gromadzone były od 1906 r., w 1908 r. w związku z delegalizacją PMS zbiory muzealne zostały przekazane jednemu z członków Koła, a po utworzeniu Pabianickiego Towarzystwa Naukowego zwrócone przez depozytariuszy. Kolekcja muzealna obejmowała przede wszystkim zbiory przyrodnicze.  W 1914 r. część zbiorów uległa zniszczeniu. Od 1918 r. kolekcja zarządzana…

Przemęt, 1895, Muzeum Parafialne

W 1895 roku stworzono Muzeum Parafialne w Przemęcie. Istniało zapewne do I wojny światowej, nie ma żadnych informacji na jego temat po tym okresie.  Zbiory mieściły się w kościele. Znajdowały się tam XIX-wieczne haftowane antependia, rzeźbione stalle, włoskie stukatury, urny i brązy. Sam kościół uznawany był za współczesnych za najpiękniejszy przykład baroku w Wielkopolsce. W…

Wilno, 1803-1832, Zbiory Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego: Gabinet machin

W latach 1803-1832 przy Zbiorach Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego funkcjonował Gabinet machin założony przez Waleriana Górskiego. W zbiorach znajdowały się przede wszystkim modele machin i narzędzi, które miały pomóc w prowadzeniu zajęć dydaktycznych. Do działalności gabinetu podchodzono poważnie, jego twórca – Walerian Górski – od 1817 roku szkolił się bowiem na koszt uniwersytetu z dziedziny mechaniki…

Bychów, 1911-1918, Pokazowe mobilne muzeum pedagogiczne przy powiatowym ziemstwie w Bychowie

W latach 1911-1918 w Bychowie funkcjonowało Pokazowe mobilne muzeum pedagogiczne przy powiatowym ziemstwie w Bychowie. Było to muzeum lokalne o profilu pedagogicznym przy administracji samorządowej szczebla powiatowego (ziemstwo powiatowe). Gdy w 1911 r. utworzono ziemstwa (władzy samorządowej różnych szczebli) w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego, zaczęły przy nich powstawać różnego rodzaju organizacje oraz instytucje społeczne i…

Żytomierz, 1909, Muzeum Diecezjalne

 Muzeum Diecezjalne w Żytomierzu powstało w 1909 roku jako miejsce ważne dla lokalnej społeczności – bastion katolicyzmu i polskości. Mieściło się w żytomierskim Domu dla Księży. Instytucja miała charakter patriotyczny – religia była pretekstem do pielęgnowania pamięci polskiej w kontekście lokalnym, dlatego też nie można było uniknąć znamion pamięci rosyjskiej, choć mało istotnych. Jego celem była…

Dźwińsk [Dyneburg], 1910, Pedagogiczne muzeum przy dźwińskiej drugiej miejskiej szkole

Druga dyneburska początkowa szkoła miejska powstała w 1889 r. Statut „wyższej początkowej” uzyskała 1 I 1913 r. Rok później uczyło się w niej 168 osób orz 32 istniejącej przy niej klasie rzemieślniczej. Dotacja na utrzymanie wynosiła wówczas 10623,20 rubli. Muzea znajdujące się szkołach początkowych w guberni witebskiej działały na mocy regulaminu z 1872 r. Ulokowane…

Bielsko, 1903, Muzeum Miejskie

W 1903 roku z inicjatywą otwarcia placówki wyszedł pastor Arthur Schmidt, a realizacji podjął się Eduard Schnack (1853–1941), mistrz kominiarski i zarazem hobbysta-przyrodnik. Przy tworzeniu tej placówki sporą rolę odegrał też miejscowy nauczyciel, później docent antropogeografii w Wiedniu, Erwin Hanslik (1880–1940). Muzeum oficjalnie otwarto 25 lipca 1906 roku, a jego pierwszym kustoszem został Schnack. Mieściło…

Chicago, 1891, Muzeum Związku Narodowego Polskiego

W 1891 roku w Chicago utworzono Muzeum Związku Narodowego Polskiego. Kolekcja muzealna stworzona została na podstawie darowizny emigranta z 1831 roku dr. Henryka Kałłusowskiego – lekarza, uczestnika powstania listopadowego, reprezentanta Rządu Narodowego w Stanach Zjednoczonych, działacza patriotycznego, współzałożyciela Stowarzyszenia Polaków w Ameryce, potem członka Towarzystwa Demokratycznego Wygnańców Polskich w Ameryce.W muzeum znajdowały się pamiątki polskie i…

Lwów, 1905, Muzeum Katechetyczne

Do 1918 roku na terenie Lwowa powstały dwa muzea związane z kościołem rzymsko-katolickim. Pierwszym z nich było Muzeum Katechetyczne utworzone w 1905 roku z inicjatywy Koła lwowskich X. Katechetów. Mieściło się w siedzibie Towarzystwa Kapłanów we Powie przy Placu Kapitulnym 7. Najprawdopodobniej nigdy nie zostało oficjalnie otwarte, a koncepcja tworzenia zbiorów została zarzucona po odzyskaniu…